 |
||
University
of California at Los Angeles
|
“If
you think education is expensive, try ignorance.”
-
Derek Bok.
*
Gần đây có nhiều bài báo in cũng như điện báo
(Anh ngữ), có ghi lại những diễn tiến chính trị khởi xướng bởi đại biểu của các
giống dân thiểu số với chủ đích giới hạn tỉ số số học sinh Á châu đồng thời yêu
cầu, đề nghị thiết lập các “quota” (tỉ số ấn định trước) cho các giống dân thiểu
số đặc biệt là học sinh Mỹ gốc da đen và Châu Mỹ La tinh (Hispanic) được nhận
vào các trường đại học lớn, nổi tiếng trên đất Mỹ. Họ chưng ra bằng chứng là vì, tại các trường
học nổi tiếng, tỉ số học sinh Mỹ gốc Á châu quá cao so với số học sinh thuộc
các giống dân khác (Chẳng hạn, nhìn vào chương trình 4-năm của một số trường lớn
trong năm 2010 như UC Berkly 42%, UCLA 38%, UC San Diego 44%... là dân Mỹ gốc Á
châu).
Đã có rất nhiều tranh luận xoay quanh các vấn
đề bình đẳng, cơ hội, di truyền, văn hóa, kinh tế… gây ra sự chênh lệch về sỉ
số học trò Á châu trong các trường tốt trên đất Mỹ.
Nhận xét chung cho là gia đình người Á châu
coi trọng vấn đề giáo dục con cái. Bố mẹ
người Á châu không hề coi trường học như là nơi giữ trẻ để họ còn có thời giờ để
làm chuyện khác. Tôi có nhận xét qua
kinh nghiệm nuôi con của chính gia đình tôi: Hình như bố mẹ học trò Á châu
thường là người bố và mẹ duy nhất trong các giống dân, mỗi ngày, ngồi xuống bàn
học cùng với con cái sau giờ tan trường để giúp con cái học và làm các bài tập
đem từ trường học về. Họ luôn luôn muốn biết
chắc chắn là con cái phải đi học đúng giờ, làm xong các bài tập và theo dõi, để tâm vào sự dạy dỗ
của Thầy Cô. Bố mẹ người Á châu cũng là
người duy nhất không quản chi phí tốn kém cho con đi học thêm các chương trình
giáo dục khác sau giờ tan học như âm nhạc, võ thuật, bơi lội, học hè, học luyện
thi SAT, MCAD… Trong lớp của con tôi trong một trường huấn luyện bơi lội
(swimming school) do người Mỹ làm chủ ở Orange County, có 8 học trò thì 7 đứa trẻ
là người Việt Nam và duy nhất một học trò ngưởi Mỹ trắng. Ông chủ trường học (bơi lội) nói với tôi là:
“Chỉ
có Bố mẹ người Á châu (Việt Nam nói riêng) mới sẵn lòng trả tiền và bỏ thời giờ
đi theo con cái họ đến lớp học như vầy…”
Đó là lý do tại sao học trò Á châu đi học có
điểm cao trong lớp. Công thức để học
giỏi kể ra cũng dễ hiểu: Sự tận tâm,
quyết tâm làm việc của từng người trong gia đình và cha mẹ sẵn sàng hy sinh các
thú vui riêng cho tương lai của con cái. Phần thưởng không thể đến nếu mình
chẳng làm gì cả. Làm việc tận lực, chịu khó,
chịu tốn kém mọi mặt để đạt được những gì mình mơ ước chứ không phải chỉ đứng xếp
hàng là có người hay cơ quan nào đó đưa quà tận tay cho mình.
Bây giờ cũng đang có sự kêu gọi định đặt
một “quota” (Một con số hay tỉ số ấn định trước) cho dân thiểu số không phải
người Á châu vào các trường đại học. Tôi
thấy vần đề “quota” không thể là lời giải cho vấn đề mất quân bình, hay bất
công xã hội. Thứ nhất, đặt “quota” cho
sỉ số học trò Mỹ gốc da đen, hoặc La tinh, vào các đại học tốt thì sẽ làm cho
trường đại học tốt không còn được gọi là
“tốt” nữa vỉ cái “low standard” mà học trò học kém đem vào trường; Thứ hai, giả thử cũng đặt “quota” cho học trò
Á châu phải được tuyển chọn vào các đội banh chuyên nghiệp như NBA, hay NFL thay
vì tuyển chọn dựa trên khả năng ghi điểm (scoring) của cầu thủ thì giá trị của
các đội banh chuyên nghiệp này sẽ như thế nào?
Có ai phản đối hay không? Hỏi là
trả lời. Vấn đề “quota” hiển nhiên không
công bằng và không thực tế, không cần thiết phải bàn thêm.
Vấn đề đặt ra bây giờ là: Ai (hay cơ quan
nào) là người có lỗi trong cái sỉ số bất quân bình trong các trường đại học tốt
hiện nay? Rõ ràng không phải là trường học.
Trường tốt dĩ nhiên phải có chương trình tuyển chọn gắt gao (“high
standard, high scores”) của họ. Nếu một
học trò bị từ chối không cho nhập học, theo tôi, đó không phải là lỗi của nhà
trường. Sự học hỏi cho ra trò, đạt điểm
cao đòi hỏi sự tận tâm và chăm chỉ. Gia
đình của những ứng viên (applicants) không hề muốn con cái họ (ứng viên) làm
việc chăm chỉ nhưng lại sẵn sàng lên tiếng than phiền về sự bất công thì ngay từ
sự than phiền này chúng ta thấy đã có sự thiếu công bình rồi…
Đất nước Hoa kỳ sẽ đi về đâu nếu cái gọi là
“quota” được chấp thuận? Đồng ý là các
đường lối cải thiện xã hội xưa nay vẫn chủ trương “nâng đỡ” các học sinh thuộc
gia đình nghèo (underprivileged) để tạo sự công bằng xã hội nhưng không có
nghĩa là cứ tự nhiên chấp nhận hàng loạt các học trò ngu đần, lười biếng vào
các trường tốt bởi vì họ là học trò thiểu số.
Chủ trương đặt “quota” này sẽ có hậu quả / phản ứng “ngược.” Tại các trường tốt, học trò Mỹ gốc da đen và
La tinh sẽ tiếp tục học kém, không thể nào tranh đua kịp học trò gốc Á châu;
trong khi “trường tốt” sẽ không còn là trường tốt nếu “standard” trở thành thấp
kém. Mọi người chúng ta, ở nơi đâu? làm chuyên
gì? Cũng cần phải cố gắng vươn lên để thành công. Những sự lười biếng và ganh tị không giúp ích
được gì cho sự phát triển.
Ngoài ra, tôi cũng nhận thấy học trò Mỹ gốc
Á châu không nhất thiết thông minh hơn học trò Mỹ da đen, hay La tinh, hay da trắng. Trẻ con Á châu chú tâm học hành và chăm chỉ
hơn bởi vì cha mẹ Á châu không đồng ý hay chấp nhận với các duyên cớ do trẻ con
nêu ra để làm cho việc học hành bị đình trệ.
Học trò Mỹ gốc Á châu không phải tìm ở đâu xa, chúng chỉ việc nhìn vào
ngay chính bố mẹ chúng là đã thấy những gương công dân tốt (role models); trong
khi trẻ con da đen hay La tinh phải nhìn vào những anh chàng băng đảng cướp bóc
tàn bạo, những ca sĩ vô học đeo vô số vòng vàng dây chuyền, hay cầu thủ thể
thao nghiện ngập có hợp đồng bạc triệu là người gương mẫu… Đã đến lúc phải cần có sự thay đổi về sự nhận
thức gọi là “tiêu chuân / gương mẫu;” y như TT Obama vẫn thường nói (“Time for
change”). Nói thì dễ nhưng thực hành là
chuyện khác.
Theo học một trường học tốt đồng nghĩa với sẽ
có việc làm tốt và tương lai tươi sáng.
Các chỗ ngồi trong các trường học tốt luôn luôn có sẵn; nhưng các ứng viên
cần có một cách gì chứng tỏ mình xứng đứng được nhà trường nhận vào; chứ không
phải chẳng cần làm gì nhiều (thí dụ như chỉ cần có một giấy giới thiệu của một
mục sư nào đó chẳng hạn), đứng chờ một
lúc sẽ có người đem đến đưa cho mình… Trường học và cả bố mẹ nữa không gặp khó
khăn gì khi nói với con cái là chúng có thể lớn lên và trở thành Tổng thống Hoa
kỳ; nhưng mà hình như ít bố mẹ (ngoại trừ Á châu) luôn luôn căn dặn con cái là
việc đầu tiên phải tìm mọi cơ hội để đạt lấy một giáo dục cơ bản để làm hành
trang; phải học và làm việc chăm chỉ thì mới có thể biến mong ước thành sự thật
được. Tôi phải lấy làm ngạc nhiên, khi
mới qua Mỹ, nhìn thấy là học trò ở Mỹ ăn mừng tốt nghiệp, học xong bậc trung
học; và còn ngạc nhiên hơn khi thấy thằng con trai bé tí phải mua thuê áo mão
để mặc vào trong lễ “tốt nghiệp” trường mẫu giáo ?!
Rất tiếc phải nói là hệ thống “an sinh xã
hội” cho không (Welfare) đã làm tàn lụi, hủy hoại đời sống cũng như ý chí thăng
tiến của bao nhiêu dân thiểu số Mỹ da đen và La tinh. Sự tận tụy chăm chỉ cất tiếng cao hơn lời
nói. Dân Á châu nói chung tận tụy hơn là
nói than thở suông vô nghĩa vì biết rõ là sẽ không có ai quởn để nghe họ phàn
nàn… Tiếng nói chính trị của dân Á châu dầu
sao cũng còn quá nhỏ bé!
Nhìn qua lịch sử di dân đến đến đất Mỹ của
các giống dân thiểu số. Từ khi bắt đầu,
sự nhọc nhằn, khó khăn nói chung rất gần với nhau: Dân da đen là những món hàng
rẻ mạt qua sự trao đổi nô lệ từ Phi châu của các con buôn nô lệ người da trắng;
Dân Nam Mỹ La tinh đi bộ bằng chân, đã vượt leo qua hàng rào, chèo lội qua sông
qua bờ biển, lạc lõng giữa sa mạc nóng cháy; Dân tầu được tuyển mộ làm lao công
giá rẻ mạt để xây dựng đường sắt, cầu cống, hầm mỏ; Dân Việt hy sinh bỏ hết tài
sản ruộng vườn, vượt biên, vượt biển tị nạn cộng sản trong đói khát, chết chóc… Sau đó, tại đất Mỹ, chỉ một vài chục năm, hay
một hai thế hệ sau, sự cách biệt về kinh tế cũng như xã hội của di dân Á châu
và các giống dân thiểu số khác đã sống lâu năm trên đất Mỹ thấy có cách xa rõ ràng. Tại sao?
Chỉ vì mỗi giống dân đến Mỹ dù đều là tay không nhưng họ mang trong
người những di sản văn hóa khác nhau.
Dân da đen và Nam Mỹ La tinh chỉ than thở, tìm cách chống đối cái hệ
thống chính quyền cai trị của Mỹ nhưng lại không làm gì cho bản thân để thăng
tiến. Trong khi dân Á châu cứ âm thầm im lặng làm việc, học hỏi và thành công?!
Tài tử Mỹ da đen nổi tiếng (đã từng đoạt
giải Oscar năm 2004 ) là ông Morgan Freeman trong một buổi phỏng vấn năm 2005
của Chương trình “60 Minutes” của hệ thống CBS đã mạnh dạn nhận xét về văn hóa
của dân da đen trên đất Mỹ, nghe qua thấy lạ, chua chát, nhưng nghĩ lại rất có lý
như sau:
“Cho
đến ngày dân Mỹ da đen dẹp bỏ cái tháng gọi là “Black History Month” (tháng Hai
mỗi năm) thì dân Mỹ da đen mới mở mắt ra và khá hơn… Người Mỹ trắng họ đâu có “White History
Month”…”
Morgan Freeman giải nghĩa, thứ nhất, là
lịch sử dân da đen trên đất Mỹ không phải chỉ có 1 tháng. Lịch sử dân Mỹ đa đen phải là một phần của
lịch sử Hoa Kỳ, không thể tách riêng ra; và thứ hai, cứ nhìn vào một tháng này,
dân Mỹ da đen thấy mình bây giờ không còn là nô lệ nữa, họ thấy mình đã tự do, hạnh
phúc, chẳng cần phải làm thêm gì cả vì chương trình “welfare” đã có sẵn; chỉ
việc nộp đơn xin là nhận được một số tiền tạm đủ sống, không cần phấn đấu…
Về phân dân Mỹ La tinh đến được đất Mỹ thì
kể như họ đã thành công, đã đạt được mục đích tối hậu, đã hạnh phúc, đã đi gần đến thiên đàng, cũng tà tà thoải mái ăn
nhậu vui chơi… không cần phải cố gắng học
hành thêm làm gì cho mất công?! Tận
hưởng cho xong ngày hôm nay đã vì “mình chỉ sống có một lần!”
Trong khi đó, dân Mỹ gốc Á châu thì ngược lại, họ
xem việc đến được đất Mỹ hôm nay chỉ là bước đầu tiên của cuộc hành trình dài chứ
không phải là đã đi xong hết con đường…
Họ tin là trên đất lạ này, chỉ có giáo dục mới thay đổi được tương lai
của họ và con cháu họ. Sự khác biệt về
tâm thức đã đưa các giống dân thiểu số đến các thành đạt khác nhau là như vậy.
Trần Văn Giang
Orange
County
12 tháng 8 năm 2014.
