Đá Chữ thập đã được Trung Quốc biến thành một đảo nhân tạo ở Biển Đông, ảnh do máy bay trinh sát Hải quân Mỹ chụp, tháng 5/2015
Hôm 10/8, Hải quân Mỹ dành cho phóng viên CNN cơ hội hiếm hoi được quan sát hoạt động quân sự hóa nhanh chóng của chính phủ Trung Quốc ở Biển Đông.
Từ một máy bay trinh sát P-8A Poseidon của Hải quân Mỹ, ở độ cao hơn 5.000 mét, phóng viên CNN thấy các bãi cạn được biến thành các doanh trại với các tòa nhà 5 tầng, hệ thống radar lớn, nhà máy điện và đường băng đủ sức đón máy bay quân sự cỡ lớn.
Trong suốt chuyến bay, tổ bay đã nhận 6 lời cảnh báo riêng rẽ từ quân đội Trung Quốc, nói rằng họ đang ở trong lãnh thổ Trung Quốc và thúc giục họ rời đi.
"Hãy rời khỏi ngay lập tức và hãy ở bên ngoài để tránh bất kỳ sự hiểu lầm nào", lời cảnh báo phát đi qua giọng của một người.
Máy bay phản lực của Hải quân Mỹ đã bay qua 4 đảo nhân tạo chính trong quần đảo Trường Sa, nơi Trung Quốc đã xây dựng các công trình, là Đá Subi, Đá Chữ thập, Đá Gạc ma và Đá Vành khăn.
"Thật đáng ngạc nhiên khi thấy các sân bay ở giữa đại dương", Trung úy Lauren Callen, chỉ huy tổ bay tác chiến trên chuyến bay của Hải quân Mỹ, đưa ra nhận xét.
Mỗi khi máy bay này bị quân đội Trung Quốc cảnh báo, tổ bay của Hải quân Hoa Kỳ đều phản ứng lại với cùng một thông điệp.
"Đây là máy bay của hải quân Hoa Kỳ có chủ quyền và bất khả xâm phạm đang tiến hành các hoạt động quân sự hợp pháp ở bên ngoài không phận quốc gia của bất kỳ quốc gia ven biển nào", đó là nội dung lời đáp trả.
Phần cuối của thông điệp nêu rõ: "Khi thực hiện các quyền này được luật pháp quốc tế bảo đảm, tôi hoạt động với sự tôn trọng phù hợp đối với quyền lợi và nghĩa vụ của tất cả các quốc gia".
Chính phủ Trung Quốc kiên quyết khẳng định các khu vực rộng lớn ở Biển Đông đã trở thành một phần lãnh thổ của nước này "từ thời xa xưa".
"Đường 9 đoạn" hay còn gọi là “đường lưỡi bò” của Bắc Kinh có điểm xa nhất các tỉnh cực nam của Trung Quốc tới hơn 1.000 km, bao trùm lên gần như toàn bộ Biển Đông. Liên Hiệp Quốc ước tính 1/3 lượng vận tải hàng hải toàn cầu đi qua nơi này.
Biển Đông cũng được cho là có trữ lượng lớn dầu mỏ và khí tự nhiên chưa được thăm dò đầy đủ.
Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Indonesia, Malaysia và Brunei cũng đều có tuyên bố chủ quyền chồng lấn lên nhau ở vùng biển trải rộng 3,6 triệu kilômét vuông, nhưng tuyên bố chủ quyền lớn nhất là do Trung Quốc đưa ra.
Hầu hết các nước khác đều xem tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh là không có căn cứ, quan điểm này được một tòa án quốc tế ủng hộ hồi năm 2016.
Mặc dù vậy, hầu như không có thay đổi gì trong cách tiếp cận của Trung Quốc đối với khu vực này trong những năm gần đây.
Để củng cố tuyên bố chủ quyền của mình, Bắc Kinh đã bồi đắp các bãi cạn để xây các đảo nhân tạo, sau đó quân sự hoá chúng với các đường băng và thiết bị ra-đa.
Trong gần 2 năm qua, Trung Quốc đã kiên cố hóa các đảo này, bao gồm cả việc đặt tên lửa trên quần đảo Trường Sa trong các cuộc tập trận hải quân hồi tháng Tư.
Việc làm này bất chấp lời hứa của Chủ tịch Tập Cận Bình với Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama hồi năm 2015 rằng chính phủ Trung Quốc sẽ không quân sự hóa các đảo nhân tạo.
Lần gần đây nhất CNN được cho phép đi cùng một hoạt động của Hải quân Hoa Kỳ trên Biển Đông là vào tháng 9/2015, khi đó máy bay của họ cũng bị quân đội Trung Quốc cảnh báo.
Kể từ đó, việc xây đảo của Bắc Kinh trong vùng biển tranh chấp đã tiếp tục và tăng tốc thêm.
Trung Quốc đổ lỗi cho Mỹ và các đồng minh của Mỹ về những căng thẳng trong khu vực. Họ nói rằng các cuộc tuần tra thường xuyên bằng tàu và máy bay của hải quân Mỹ ở Biển Đông là những nỗ lực để Mỹ khiêu khích Trung Quốc và do đó nước này có lý do để gia tăng sự hiện diện quân sự của họ.
