Khi chuẩn bị để viết một chút tản mạn về ngựa, tôi nghĩ ngay đến chuyện ngắn “Người ngựa, Ngựa người” của Nguyễn Công Hoan đọc đã lâu rồi. Đại khái chuyện kể trong đêm giao thừa, một người phu xe ráng chạy thêm giờ để có tiền đem về ăn Tết. Anh gặp một cô gái hết thời không có nhà để về bắt anh kéo xe đi lông nhông rồi đề nghị trả công bằng “chuyện ấy” thay vì tiền kéo xe: Một người phải làm ngựa kéo xe và một “con đĩ ngựa” trong phận làm người, thật là chua xót. Sau này nhà văn Xuân Vũ cũng viết chuyện “Ông Chủ Xe Thổ Mộ và Chú Ngựa Già”, mô tả con ngựa gầy yếu phải làm việc vất vả mà không được cho ăn đầy đủ, chủ có đánh đau mấy ngựa cũng không đi nổi. Chủ liền nghĩ ra kế cột mớ cỏ non trên gọng xe làm mồi nhử để nó ráng kéo. Ngựa đâu hiểu nó có ráng mấy cũng không với được bó cỏ, vì thực chất của Xã hội Chủ Nghĩa là nghèo khổ lừa dối, những chiếc “bánh vẽ” chỉ để ngắm nhìn ca tụng, không ăn được!
Thế nhưng chuyện về ngựa không phải chỉ là hai câu chuyện buồn như thế, cũng có chút vui vui, nhất là trong dịp đầu năm Ngọ mình cũng nên quên đi những phiền muộn, quên đi “Vết thù trên lưng ngựa hoang” để cùng vui Xuân. Vậy mời bạn “Khớp con ngựa ngựa ô”, cùng tôi “Ngựa phi đường xa” trong “Vó ngựa giang hồ” trên những con đường thênh thang “Ngựa xe như nước, trên đường vẫn qua mau” và dù “Ngựa hồng đã mỏi vó, chết trên đồi quê hương” cũng xin vững dây cương trên lưng con “Ngựa Hồng” mà tặng nhau một “Bông Hồng Cho Người Ngã Ngựa”. Vâng, dù có khi thất bại ngã ngựa, nhưng “Ngựa vẫn hí vang đường xa, vọng suốt đất trời kia”,... bạn nhé.
Tôi xin bắt đầu với các con ngựa trong thần thoại Tây Phương. Thời ấy, hình ảnh con Nhân Mã đầu người mình ngựa rất phổ biến, trong Thiên Văn cũng có chòm sao tên là Nhân Mã và trong mười hai quẻ bói Tây Phương cũng có con bài Nhân Mã. Riêng con ngựa của người khỏe vô địch Hercules mang tên Arion thì có chân người, nói tiếng người và chạy rất nhanh. Thủy Vương Neptune có biệt tài tạo ra những loài ngựa pha giống kỳ lạ như loài Hyppocampus với thân mình của rồng hay cá, chỉ có hai chân trước. Con ngựa thần unicorn xoải cánh, đầu có một sừng ở giữa trán cũng là hình ảnh con ngựa trong thần thoại rất đẹp.
Kế tới con ngựa gỗ thành Troy (Troia) cũng rất nổi tiếng. Cuộc chiến dai dẳng 10 năm tại vùng đất Hy Lạp cuối cùng chấm dứt nhờ mưu kế của Odyssey. Odyssey cho làm một con ngựa gỗ khổng lồ rồi để lính vào trốn trong bụng, khi quân thành Troy mở cửa nhận ngựa làm chiến lợi phẩm cũng chính là khi họ rước quân địch vào.
Con ngựa gỗ trong phim Troia (2004), được trưng bày ở Çanakkale
Sau con ngựa gỗ này, trong văn chương Pháp nổi tiếng có nhà văn Alexandre Dumas (cha) với bộ chuyện “Ba Chàng Ngự Lâm Pháo Thủ” (Les Trois Mourquetaires) đã được làm thành phim ảnh cũng như phim hoạt họa. Hình ảnh ba chàng lính vẫy vùng trên lưng ngựa với thanh gươm làm câu chuyện thật sống động. Với khẩu hiệu “Một người vì mọi người, mọi người vì một người”, các chàng ngự lâm tính khí hào hùng đã làm “vang bóng một thời”. Câu chuyện này đã được cụ Nguyễn Văn Vĩnh trong nhóm Đông Dương Tạp Chí dịch ra Việt Ngữ năm 1921. Tôi nhột lắm vì khẩu hiệu của các tay ngự lâm này tôi chỉ thực hiện được vế sau, tức là “mọi người vì một người”. Tôi chỉ muốn người khác phục vụ để ý tới mình, còn mình thì ngại khó, ơ hờ không theo tinh thần “một người vì mọi người”. Ước gì tất cả chúng ta đều có tinh thần hy sinh yêu nước, vì việc chung để nước Việt khá hơn.
Con ngựa nổi danh khác trên thế giới là con Bucephalas của vua Alexandros. Chuyện kể rằng có người lái buôn Ba Tư dắt con hắc mã đến bán cho vua Philippos II của Macedonia, nhưng tất cả các tay kỵ mã tài giỏi nhất đều chịu thua con ngựa bất kham này. Hoàng tử Alexandros lúc đó hãy còn nhỏ, đã đi chậm rãi đến bên ngựa, dịu dàng đưa tay vỗ nhẹ vào cổ, khẽ lái ngựa hướng về phía mặt trời, nhờ thế ngựa không còn sợ bóng của chính mình và cuối cùng đã trở thành tuấn mã. Vị vua trẻ cỡi con Bucephalas chinh phục cả nước Ba Tư để dựng lên một đế quốc mới ở châu Á. Đọc xong chuyện này tôi rút ra bài học là muốn trị những người nóng nảy khó tính, mình phải “dịu dàng” và tìm cách hướng người đó về điều không làm họ nổi điên lên nữa. Nói vậy nhưng không dễ các bạn nhỉ, nhẹ nhàng thì cũng phải có giới hạn, có lẽ vì thế nên biết bao cặp đã phải ly dị vì hết kiên nhẫn để “dịu dàng” với nhau.
Chuyện vua Darius của nước Ba Tư lên ngôi cũng lạ. Sau khi hoàng đế Smerdis băng hà, tất cả người trong hoàng tộc đều đồng ý nếu sáng hôm sau ngựa của người nào lên tiếng trước thì người đó sẽ được làm vua. Ngựa của Darius vốn mến chủ, vừa trông thấy ông đã hí vang để chào mừng, nên Darius được lên ngôi hoàng đế. Thế mới biết lời chào quan trọng như thế nào, tôi phải học kinh nghiệm này để luôn nhanh nhẩu thăm hỏi người khác, tỏ sự quan tâm không thờ ơ vô cảm.
Qua tới thời Hán Sở tranh hùng, con ngựa được nhắc tới là con Ô Truy - một con ngựa chứng xuất hiện tại núi Đồ Sơn - đã phá phách xóm làng, làm hại mùa màng không ai trị được. Hạng Võ nghe tin đã dùng thần lực để khuất phục Ô Truy, sau đó cùng thần mã tạo ra nhiều chiến công oanh liệt. Sau này vì trúng kế của Hàn Tín và tiếng sáo Trương Lương, Hạng Võ đã bị vây tại Cửu Lý sơn. Vợ của Hạng Võ là Ngu Cơ đã phải tự sát để chồng rảnh tay phục nghiệp, nhưng Hạng Võ nghĩ mình đã làm 8000 đệ tử đất Giang Đông bị hại nên thua buồn tự vận. Con Ô Truy không phục ai nên đã nhào xuống sông chết theo chủ. Riêng nàng Ngu Cơ sau khi chôn cất, trên mộ lại mọc lên một loại cỏ sắc xám rất đẹp mà người ta gọi là Ngu Mỹ Nhân thảo. Cũng như Ngu Cơ, xưa nay nước ta đã có biết bao nhiêu người vợ hiền hy sinh tất cả cho chồng con, nhất là trong thời chồng đi tù “Cải tạo”, không biết bao nhiêu bông hoa, bao nhiêu ngọn cỏ quý mới đủ để vinh danh những người phụ nữ Việt Nam này.
Đời Hậu Hán, trong cuộc chia ba chân vạc giữa Tây Thục - Bắc Ngụy - Đông Ngô; Lưu Bị đã được con ngựa Đích Lư cứu thoát khỏi cuộc mưu sát của vợ Lưu Biểu và Sái Mạo. Ngựa đã vượt qua một dòng suối nhỏ tên là Đàn Khê khi bị truy binh đuổi theo rất nguy ngập. Sau này thi sĩ Tô Đông Pha nhà Tống đã làm bài thơ vịnh với tựa đề “Dược mã Đàn Khê” để ghi nhớ sự kiện này. Đích Lư dưới mắt có chỗ trũng như chứa nước mắt, cạnh trán lại có điểm trắng nên nhiều người xem tướng bàn với Lưu Bị không nên dùng. Lưu Bị không tin, cho là người ta sống chết có số. Quả vậy, Đích Lư cứu chủ chứ đâu có hại chủ, nếu bạn tin bói toán phong thủy bạn cũng nên cân nhắc lại nhé. Gần 90 triệu người Việt đâu có sanh cùng ngày mà sao phải cùng chịu khổ, chịu đàn áp dưới chế độ hiện tại?
Ngựa Xích Thố của Quan Vân Trường cũng đã giúp chủ tạo ra nhiều chiến công giúp Lưu Bị tạo dựng sự nghiệp. Sau này do mưu kế Đông Ngô, Quan Vân Trường bị mất thành Kinh Châu, phải lấy cái chết để đền ơn tri ngộ. Xích Thố dù được bên địch “o bế” rất kỹ, nhưng đã nhịn ăn chết theo Quan Công chứ nhất định không cho ai khác cưỡi. “Một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ”, thì ra không phải chỉ loài chó mà loài ngựa cũng rất trung thành.
Nói tới lòng thủy chung của ngựa cũng nên nhắc tới câu nói “Ngựa Hồ, Chim Việt”. Tích xưa kể rằng khi dân Hồ ở phương Bắc mang triều cống Hán Võ Đế con Thiên Lý Mã, vua cho chăm sóc đặc biệt tại vườn Thượng Lâm nhưng ngựa luôn buồn rầu, chỉ khi nào thấy gió Bắc thổi tới thì mới hí lên vui mừng. Sau đó ngựa bỏ ăn và chết. Đọc những điển tích này tôi thấy rất xấu hổ, vì mình là con người nhưng lòng thủy chung, son sắt với quê hương như thế nào? Biết bao nhiêu người đã vì lợi danh mà phản bội người có ơn với mình, hoặc từng “ăn cơm Quốc gia mà thờ ma Cộng sản”, hình thức này hình thức khác đã làm hại đất nước; không lẽ lại nặng lời mắng họ là còn thua loài trâu ngựa!
Gia Cát Lượng thì biết sử dụng trâu gỗ, ngựa máy. Ngựa của Gia Cát tiên sinh là thứ ngựa máy có thể thay thế ngựa thật để vận tải quân lương, giúp thành công trong việc chia ba thiên hạ. Ngoài ra dã sử Trung Hoa cũng chép chuyện vua nước Lương có ngựa quý chạy ngàn dặm, tên là Tiêu Sương. Khi Tiêu Sương bị vua Tống đánh cắp đem về, nó nhớ chủ cũ bỏ ăn rồi chết. Đường Huyền Tông cũng nổi danh là ông vua mê ngựa, ông có đến bốn vạn con ngựa quý.
Vừa qua là chuyện ngựa thế giới, riêng ngựa Việt Nam ta lại hay hơn nhiều vì đã góp phần trong việc chống quân Tàu xâm lăng, tôi xin trích vài chuyện tiêu biểu.
Trước hết, có lẽ không ai không biết chuyện con ngựa sắt của Thánh Gióng. Chuyện vào đời vua Hùng Vương thứ sáu khi có giặc Ân từ phương Bắc qua xâm phạm bờ cõi, thế giặc quá mạnh nên vua phải kêu gọi hiền tài trong nước chống đỡ. Lúc đó tại làng Phù Đổng - thuộc tỉnh Bắc Ninh ngày nay - có chàng trai đã xin vua đúc con ngựa sắt và thanh gươm để giết giặc. Người thanh niên này rất lạ, lúc ba tuổi vẫn chưa biết nói biết cười, cứ nằm im như cục bột, thế nhưng khi hay tin giặc tới, đứa bé ăn nhiều, lớn lên như thổi và đột nhiên nói được rồi cưỡi ngựa sắt xông pha ra trận. Phá xong giặc Ân, Gióng đã phi ngựa lên núi Sóc Sơn bay về trời. Tương truyền rằng vó ngựa sắt in dấu rất sâu, tạo thành các ao hồ từ vùng Kim Anh, Đa Phúc cho đến Sóc Sơn. Vua Hùng nhớ ơn nên cho lập đền thờ và phong chàng là Phù Đổng Thiên Vương, tức là Thánh Gióng.
Tượng Thánh Gióng
Lịch sử Việt Nam còn nhiều chuyện kể về công lao của ngựa trong việc bảo vệ tổ quốc như nhờ kỵ binh mà vua Lê Ðại Hành đã giết chết Hầu Nhân Bảo - tướng nhà Tống tại ải Chi Lăng. Cũng nhờ kỵ binh phối hợp mà Lý Thường Kiệt đã đại phá ba châu là châu Khâm, châu Liêm và châu Ung của nhà Tống và đánh tan quân Chiêm Thành.
Chiến công lừng lẫy của vua Quang Trung dịp đầu xuân Kỷ Dậu 1789 cũng đã được ghi vào lịch sử. Vì quân Thanh qua xâm lăng nước ta lần này mang theo rất nhiều kỵ binh cỡi ngựa, nên vua Quang Trung đã có sáng kiến dùng voi để chống lại. Quả thế, ngựa quân Thanh thấy voi Việt thì mất vía tan hàng, Sầm Nghi Đống đành treo cổ tự vận ở Đống Đa. Tôn Sĩ Nghị đang đêm nghe tin bỏ cả ấn tín, người không kịp mặc giáp, ngựa chẳng kịp đeo yên chạy rút về Tàu để thoát thân.
Ngoài ra còn có một địa danh liên hệ tới ngựa mà ta nên hãnh diện nhắc tới: Đó là núi Mã Yên - còn gọi là gò Yên Ngựa tại Chi Lăng. Trong trận chiến kháng Minh, dưới sự lãnh đạo của anh hùng áo vải Lam Sơn - tức Bình Ðịnh Vương Lê Lợi, trận chiến cuối cùng để giải ách nô lệ cho dân Việt sau gần 20 năm đô hộ của quân nhà Minh là trận chiến xảy ra tại núi Mã Yên này.
Ngày xưa, các sĩ tử đậu ông nghè ông cống đều được Vua ban ngựa để cỡi về quê vinh qui bái tổ, ngựa này sẽ được thắng kiệu vàng, tra khớp bạc: “Ngựa anh đi trước, võng nàng theo sau”. Thế nên theo phong tục Việt Nam khi gửi thiệp mời đám cưới, trên các tấm thiệp thường in hình ảnh cô dâu, chú rể cỡi ngựa che lọng rước dâu về nhà chồng. Còn theo phong tục Tây Phương thì người ta tặng móng ngựa cho cô dâu chú rể trong ngày cưới. Những câu “Cân đai xe ngựa, Lên xe xuống ngựa” để nói về những người có sự nghiệp lớn. Khi phải ra hầu tòa người ta nói là phải đứng trước vành móng ngựa, có lý do tại sao lại dùng nhóm chữ “Vành móng ngựa” nhưng bài dài quá rồi, nếu bạn chưa biết thì chịu khó “gú-gồ” nhé. Trong các chứng bệnh nguy hiểm có bệnh “Thượng mã phong” cũng nên nhắc tới cho đủ bộ phải không các bạn.
Một trong những nhục hình ngày xưa có hình phạt “Tứ mã phân thây” tức là cột tứ chi của tội nhân cho bốn con ngựa kéo về bốn phía khác nhau để chết thật là đau đớn, nạn nhân điển hình là Kinh Kha khi mưu sát hụt Tần Thủy Hoàng. Dưới thời Cộng Sản, bọn cầm quyền tuy không thi hành bản án tứ mã phanh thây nhưng đã bắt bỏ tù, trấn dập hành hạ người dám lên tiếng cho Nhân Quyền bằng những cách tàn ác không kém. Thương thay cho những anh hùng ngã ngựa, dù chết trong lao tù nhưng tôi tin tinh thần bất khuất của họ sẽ sống mãi để làm gương cho hậu thế.
Ngựa được xem là loài động vật có đôi mắt to nhất, đặc biệt ngựa thích ngủ đứng, ban đêm bất kỳ khi nào đi xem xét, người ta luôn thấy ngựa đứng nhắm mắt ngủ. Tội nghiệp ghê, ngủ vậy có mỏi chân và ngon giấc không nhỉ? Ngựa lại biết xem dự báo thời tiết, nếu đang đi bỗng nhiên ngựa dừng lại, đập mạnh móng xuống đất thì trời sắp mưa hoặc có mạch nước ngầm ở vùng đó. Ngày nay với máy móc phương tiện phát triển cao, nhưng người ta vẫn lấy “sức ngựa” (mã lực) làm tiêu chuẩn tính sức mạnh của động cơ. Lông đuôi ngựa làm sợi dây kéo đàn vĩ cầm tốt và hay hơn bất kỳ các dây đàn làm bằng chất khác.
Trong cuộc sống hằng ngày, nhiều câu nói, điển tích liên quan tới ngựa đã được xài thường xuyên hầu như ai cũng biết. Chẳng hạn khi muốn nói tới chuyện phúc họa khó lường, được hôm nay nhưng mất ngày mai, người ta dùng câu “Tái ông mất ngựa”. Nói về sự phản bội, cha ông ta có câu: “Thay ngựa giữa dòng”, nói về lòng tham vô đáy thì có “Được đầu voi, đòi đầu ngựa”. Để đo lường ý chí biết vượt qua thử thách người ta dùng câu “Đường dài mới biết ngựa hay”. “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã” ý để nói người xấu luôn tìm tới với nhau để làm chuyện xấu. Riêng về gia đình, vợ chồng thì có câu “Gái có chồng như ngựa có cương”, rồi thì “Đầu trâu mặt ngựa”, “Làm thân trâu ngựa”, “Ngựa dập voi giày”, “Như ngựa bất kham”, “Cỡi ngựa xem hoa”, “Lên xe xuống ngựa”... Nếu sống không định hướng, không có mục đích rõ ràng người ta ví “lông bông như ngựa chạy”, người phụ nữ nào hư thân trắc nết thì có thể bị bà con chửi là “Con Ngựa Thượng Tứ”. Gái điếm trở về làm ăn lương thiện thì ví là “ngựa hoàn lương”. Ba gai, bất trị thì được tặng danh hiệu “ngựa bất kham”. Mặt chảy dài buồn rầu lo lắng thì bị ví là “mặt dài như mặt ngựa”. Con cái hư hỏng, không giáo dục được gọi là “ngựa đứt dây cương”…tất cả đều được dùng rất thường xuyên trong đời sống, đủ để thấy vai trò của ngựa quan trọng như thế nào.
Ngựa cũng có tình mẫu tử rất cao. Chuyện kể rằng khi quan nước Thi Lợi muốn thử xem nước Xá Vệ có người tài hay không, bèn đem hai ngựa mẹ và ngựa con giống hệt nhau để bắt phân biệt. Bên Xá Vệ xem xét tỉ mỉ từ tai đến chân nhưng không có cách nào nhận ra, may thay có cô gái hiến kế là hãy mang một ít cỏ tươi đến sẽ biết kết quả. Thật thế, khi ngựa mẹ thấy cỏ liền nhường cho con ăn trước; trong khi ngựa con thì “vô tư” nhai ngấu nghiến ngay, Xá Vệ thắng cuộc nhờ cách thử này. Ngoài ra giống ngựa cũng rất tinh khôn, biết phân biệt được gia đình dòng tộc của chúng. Dù cho ngựa bị đem đi lưu lạc phương xa nhưng nếu gặp lại nhau, chúng ngửi mùi mồ hôi thì biết có họ hàng với nhau hay không, nên loài ngựa thì không có chuyện loạn luân ăn ở với nhau lung tung xèng như các giống vật khác. Loài người chúng ta nếu cứ loạn luân, đem thân “cho không biếu không” thiếu lý trí thì có đáng xấu hổ không nhỉ?
Thịt ngựa không được nhắc tới nhiều như món ăn quý, ngoại trừ cao xương ngựa trị được chứng đau nhức xương khớp, làm mạnh gân cốt nhờ ngựa có nhiều loại acid đặc biệt và protein. Thế nhưng người ta có một món trà rất quý gọi là “Trảm Mã trà”: Trên núi Vân Vụ bên Tàu có trồng nhiều trà, buổi sáng người ta cho ngựa nhịn đói phi lên núi ăn đọt trà. Sau khi ăn no thì giết chết ngựa lấy trà trong dạ dày ra. Nhờ dịch vị trong dạ dày ngựa, trà đã được biến hóa thành loại trà quý. Thì ra ngoại trừ café cứt chồn và café cứt voi, món trà Trảm Mã này xem ra cũng là sản phẩm đặc biệt mà có lẽ chỉ chú Ba Tàu mới nghĩ ra được, chắc là ngon và thơm vì không phải mang tên cứt ngựa và không phải đi qua khâu cuối ở chỗ đó! Nói tới đây tôi phải nhắc tới màu xanh rêu đậm cũng được gọi là màu cứt ngựa. Có lần tôi hỏi con trai cái quần màu cứt ngựa của con đâu rồi, nó tiếng Việt vu vơ nên trố mắt ra nhìn, khi nghe giải thích xong nó hờn dỗi bảo: “Con không muốn mẹ nói quần con là cứt ngựa!”
Trong Kinh thánh Cựu ước xưa cũng có nhắc tới bốn con ngựa của Apocalypse: Chúng là biểu tượng của sự chinh phục, chiến tranh, nạn đói và cái chết. Trong sách Khải Huyền của Thánh Gioan, 4 con ngựa này được coi là dấu hiệu của sự phán xét trong ngày tận thế. Chúng có màu trắng, đỏ, đen và xanh xám. Tại Ấn Độ, thần Kalki - biểu tượng của tương lai - là hình ảnh một con ngựa. Trong đạo Hồi, thánh Mohamet lúc giáng trần cũng cưỡi bạch mã. Hình ảnh Chúa Giêsu cỡi lừa và tay phải cầm chiếc gậy khi vào thành Jerusalem là một hình ảnh rất ý nghĩa. Còn theo đạo Phật, khi Thích Ca ra đi tìm sự giác ngộ cũng đã cưỡi ngựa trắng và khi tạo đạt rồi thì chỉ thấy ngựa, không thấy ngài đâu nữa, tức là Phật Thích Ca đã hóa thân vào con ngựa của ngài.
Trong chuyện chưởng, ngựa là phương tiện giao thông hàng đầu, các nhân vật trong chưởng đều phi ngựa như bay, làm hình ảnh họ càng thêm anh hùng. Riêng anh chàng Vi Tiểu Bảo thì nhờ ma lanh nên đã thắng cá cuộc đua ngựa với Ngô Ứng Hùng cả vạn lạng bạc. Tiểu Bảo thừa biết loại ngựa Vân Nam của Ứng Hùng sẽ ăn đứt bầy ngựa của mình, nên bày mưu đút lót, rủ rê lính chăm sóc ngựa đi uống rượu chơi gái, rồi tìm cách cho bầy ngựa Vân Nam ăn bả đậu để chúng đau bụng tiêu chảy, nhờ thế ngựa của Tiểu Bảo thắng cuộc chạy đua. Vua Khang Hy cũng phải lắc đầu khen Bảo khôn lanh. Riêng tôi thì không ưa nhân vật Vi Tiểu Bảo, có lẽ vì hắn ma lanh, hay cà rởn, thế mà lúc nào cũng được bao nhiêu mỹ nữ yêu thương giúp đỡ!
Bây giờ trở lại chuyện thực tế, tôi xin nhắc tới một trong những trò vui Xuân là phi ngựa đuổi theo bắt lại mũi tên đang bay, kỵ sĩ phải vừa dũng cảm vừa khôn khéo mới điều khiển được tuấn mã, và dĩ nhiên ngựa phải phi nhanh hơn tên bay mới mong thắng cuộc.
Hàng năm vào ngày 16 tháng 8 là ngày Tết Ngựa được tổ chức ở thành phố La Haye, Hòa Lan. Vào ngày này, ngựa được chiều chuộng cho ăn những món đặc biệt hơn ngày thường. Xem ra ngựa ở đây còn sướng hơn những người dân Việt nghèo khổ, dù ngày Tết tới vẫn đói rách thèm thuồng.
Người Hungary cũng có các ngày hội truyền thống để người ta có dịp xem cầu thủ ngựa ra sân thi đá banh. Hai đội bóng toàn là ngựa không có người điểu khiển đã được huấn luyện đặc biệt để đá quả banh vào khung gỗ tranh tài, coi bộ cũng lý thú quá nhỉ?
Ở Việt Nam từ thời vua Hùng cũng có tổ chức các cuộc đua ngựa, đặc biệt là thi cưỡi ngựa làm cơm. Người dự thi được phát một bó đuốc, một ống nứa trong đó sẵn gạo nếp và nước. Sau một hồi trống lệnh, các kỵ sĩ phải vừa cho ngựa chạy vừa lấy lửa đốt đuốc làm sao cho chín ống cơm. Cơm chín trước và ngon thì thắng cuộc được thưởng, dĩ nhiên là không được vụng về làm cháy bờm ngựa. Binh lính thời Lê Trung Hưng và thời Tây Sơn cũng đã áp dụng cách nấu cơm độc đáo này để vừa hành quân vừa nấu được cơm ăn tiết kiệm thì giờ. Ừ nhỉ, ở hải ngoại thì giờ quý hiếm mà mỗi ngày lái xe về nhà hay bị kẹt xe, nếu mình có nồi điện trên xe để vừa nấu cơm vừa lái thì tốt biết mấy!
Trong binh chủng Không Quân Việt Nam Cộng Hòa, 5 phi đoàn trực thăng được mang 5 năm danh hiệu của loài ngựa mỗi khi bay hành quân như Bạch Mã 217, Hắc Mã 211, Hồng Mã 225, Phi Mã 227 và Hải Mã 255. Quân nhân của các phi đoàn này phải dùng những danh hiệu trên để liên lạc với đài radar “Paddy” mỗi khi phi cơ cất cánh.
Tượng Đức Trần Hưng Đạo cỡi ngựa - Thánh Tổ Hải Quân Việt Nam Cộng Hòa tại Bến Bạch Đằng Saigon, tượng Lê Lai cỡi ngựa mặc hoàng bào cứu Chúa, tượng Thánh tổ ngành Truyền Tin Trần Nguyên Hãn cũng cỡi ngựa, đã là những hình ảnh oai hùng trong lịch sử Việt.
Cảnh sát các nước Mỹ, Úc, Canada...ngày nay vẫn còn cỡi ngựa đi tuần trên đường phố, làm dàn chào danh dự, dẫn đầu các cuộc diễn hành trong các ngày đại lễ. Quan tài của các cố Tổng Thống Kennedy, Reagan hay công nương Diana đều được đoàn xe ngựa kéo tới thánh đường rồi ra nghĩa trang, sau đó mới chuyển bằng xe về an táng tại quê nhà.
Bây giờ tôi xin được nói qua một chút về chuyện ngựa trong văn học nghệ thuật. Ngựa được xem như điểm mốc của thời gian, nên trong Bích Câu Kỳ Ngộ, Giáng Kiều đã khuyên Tú Uyên: “Bóng câu cửa sổ dễ cầm được ru”, từ đó người ta hay ví thời gian trôi đi quá nhanh như “bóng câu qua cửa sổ”. Câu ở đây nghĩa là con ngựa, không phải con chim bồ câu như lúc bé tôi vẫn tưởng. Ngoài ra trong Chinh Phụ ngâm cũng nhắc tới ngựa: “Chí làm trai dặm nghìn da ngựa, Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao”, hay cụ đồ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu cũng đã từng ca ngợi sự hy sinh của nghĩa sĩ Cần Giuộc thời chống Pháp qua câu: “Một giấc sa trường rằng chữ hạnh, nào hay da ngựa bọc thây”.
Gần hơn một chút có bà huyện Thanh Quan với câu: “Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo”.
Đặc biệt trong truyện Kiều, ngựa được nhắc tới 13 lần trong 12 câu, xin điểm một vài câu tiêu biểu: Để diễn tả nét đẹp hài hòa giữa người và ngựa tạo nên tác phong của Kim Trọng, thi hào Nguyễn Du đã viết: “Tuyết in sắc ngựa câu dòn, Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời”, hoặc: “Nẻo xa mới tỏ mặt người Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình”,”Bóng tà như giục cơn buồn, Khách đà lên ngựa người còn ghé theo”,”Người lên ngựa, kẻ chia bào, Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san”.
Kim Trọng cưỡi ngựa đeo chuông, Từ Hải đeo gươm trên lưng ngựa chiến oai hùng, còn Sở Khanh thì quất ngựa truy phong, cũng là ngựa nhưng tính cách rất khác nhau, thật là lý thú.
Bài “Chùa Hương” của Nguyễn Nhược Pháp mà sau này Trần Văn Khê phổ nhạc cũng có hình ảnh rất thơ mộng: “Thầy theo sau cưỡi ngựa”. Trong bài “Mỏi Mòn” theo lối vấn đáp của của Thanh Tịnh cũng nói tới ngựa: “Có bóng tình quân muôn dặm ruổi, Ngựa hồng tung bụi cõi xa mơ”. Gần đây trong bài “Đổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười” của Trần Trung Đạo cũng có lời thơ thật đẹp: “Ngựa rừng xưa lạc dấu sơn khê”.
Về tiểu thuyết thì cũng nên nhắc tới chuyện dài “Vết thù hằn trên lưng ngựa hoang” của nhà văn Duyên Anh, đã được làm thành phim, hay cuốn “Ngựa chứng trong sân trường” cũng của Duyên Anh, rồi tập chuyện “Ngựa nản chân bon” của Nguyễn Mộng Giác ... Hồi bé tôi có xem cuốn “Chuyến xe thổ mộ” của Bích Thủy và “Thần Mã” của Hoàng Đăng Cấp do Tuổi Hoa xuất bản. Nhớ lại cái thời học sinh mê đọc sách, mê đọc tiểu thuyết, dù thức khuya bị mắng vẫn không sợ, thấy thật vui. Tuổi trẻ bây giờ hình như không thích đọc sách nữa, chúng mê phim ảnh, mê trò chơi điện tử hơn.
Về âm nhạc, ngựa đã xuất hiện trong rất nhiều bài nhạc Việt. Như phần đầu bài, tôi đã nhắc tới các bài hát quen thuộc của Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Dân ca, Lê Uyên Phương...mà có lẽ ai cũng biết, không cần phải ghi chú. Tôi có anh bạn rất thích bài Đạo Ca 3 thơ Phạm Thiên Thư, Phạm Duy phổ nhạc. Anh nghe đi nghe lại nhiều lần rồi ghen tức với họ Phạm. Tôi tưởng anh ghen vì nghe nói vợ cả của Phạm Thiên Thư rất đặc biệt, tự tay cưới vợ lẽ cho chồng, nhưng anh bảo không phải. Anh tức vì Phạm Thiên Thư đã quá may mắn trong vai chàng dũng sĩ cỡi con ngựa vàng, mà cuối cùng ngựa vàng đã hóa thân thành người yêu, trong khi anh thì ngược lại, người yêu đang là người lại hóa thành ngựa! Thấy tôi vẫn tối tăm không hiểu anh giải thích rằng lúc mới cưới, vợ anh là cô gái đáng yêu làm sao, nhưng sau này lúc nào nàng cũng hí, cũng la hét, phi thật nhanh đi...shopping xài tiền, lại thích trang điểm sexy, điệu đà nhìn rất “ngựa”, không từ người hóa ngựa là gì! (Xin lỗi các chị, tôi chỉ lập lại lời anh than thở, và không chịu trách nhiệm về sự so sánh của anh!). Trong Rong Ca 9 của Phạm Duy cũng có bài Ngựa Hồng khá nổi tiếng, rồi bài Vó Ngựa Giang Hồ của Lê Mộng Nguyễn, Ngẫu Hứng Ngựa Ô của Trần Tiến... Trong bài Ghé Bến Sàigòn, nhạc sĩ Văn Phụng đã miêu tả “Ngựa xe như nước rộn ràng” hoặc trong bài Sàigòn của Y Vân: “Ngựa xe như nước trên đường vẫn qua mau”… Thế nhưng người nhắc tới ngựa nhiều nhất trong nhạc có lẽ là Trịnh Công Sơn, với những câu như: “Ngựa hồng đã mỏi vó chết trên đồi quê hương...Ngựa buông vó người đi chùng chân đã bao lần…Ngựa hí vang đường xa, vọng suốt đất trời kia…Đời vẽ tôi tên mục đồng, rồi vẽ thêm con ngựa hồng”…Tôi vẫn tiếc cho tài sáng tác âm nhạc của họ Trịnh, nếu anh không bị chủ nghĩa Cộng Sản làm lầm lạc thì hay biết mấy. Ngoài ra, một cô bạn đã nhắc tôi nếu viết về ngựa trong âm nhạc, đừng quên nói tới câu “Em tan trường về, anh theo Ngọ về”, tôi không biết có thích hợp hay không, dù rất có thể cô Hoàng Thị Ngọ này sanh vào năm ngựa.
Rất nhiều nhà điêu khắc, họa sĩ nổi tiếng đã tạc tượng, vẽ tranh ngựa in trên sách báo, trưng bày các viện bảo tàng, đền đài, lăng tẩm...Hầu hết các thành phố lớn trên thế giới đều có tượng danh nhân ngồi trên lưng ngựa đặt trang trọng ở các quảng trường, công viên hay trong những lâu đài. Tượng ngựa đá tạc nơi sườn núi Stone ở Mỹ, tượng ngựa Zizeka ở Czech là hai bức tượng công phu nhất thế giới. Được nhắc tới nhiều là nghệ sĩ Albert (Đức) chuyên khắc ngựa trên gỗ, Reni (ltalia) chỉ vẽ ngựa trên tường, Jerico (Pháp) chuyên vẽ ngựa đua, ngựa chiến. Họa sĩ Trung Hoa Từ Bi Hồng đã vẽ hàng trăm bức tranh ngựa với tư thế khác nhau rất sinh động, tranh ngựa của ông có mặt ở khắp nơi kể cả các nước Âu Mỹ, cho thấy loài ngựa rất được yêu quý. Riêng các bức tranh “Mã đáo thành công” thường được tặng cho những ai mới khai trương cửa tiệm hoặc để chúc thuận lợi cho người lập công danh trên quân trường. Hình ngựa cũng được vẽ làm tem thư khắp nơi trên thế giới.
Tượng ngựa đá tạc nơi sườn núi Stone ở Mỹ
Tranh “Mã đáo thành công”
Ngựa được dùng trong giao thông liên lạc, khi săn bắn kể cả thay trâu bò cày ruộng. Phi nước đại là cách vận chuyển rất nhanh của ngựa, kỷ lục chạy nhanh nhất của ngựa ở cự ly 150 mét là 66km/giờ. Giống ngựa Ả Rập có thể chạy liên tục 250 km suốt ngày đêm trong những điều kiện khó khăn. Ngựa còn được huấn luyện biểu diễn trong các gánh xiệc. Ngựa có thể nhảy theo điệu nhạc, đi bằng hai chân sau, đứng thẳng bằng hai chân trước, khéo léo đi trên một quả cầu lớn mà không ngã hay mạnh dạn nhảy qua vòng lửa.
Nói chuyện ngựa thì cũng nên nhắc tới giống bọ ngựa hay còn gọi là ngựa trời, dù bé nhỏ mỏng manh nhưng con cái có gan ăn thịt con đực sau khi giao cấu xong, lý do là cần chất bổ trong lúc bụng mang dạ chửa. Một số phụ nữ Việt Nam bị “trọng nam khinh nữ”, bị các ông đì, kiếp sau đầu thai làm bọ ngựa cái coi bộ có lý à nhe!
Bạn chắc đã từng làm chủ ít nhất một “con ngựa sắt” trong đời, riêng tôi khi ở Việt Nam ngày nào cũng cỡi xe đạp đi học, đi chơi, con ngựa sắt này là tài sản quý giá mà gia đình đã sắm cho tôi. Tôi cũng hay chở ba tôi bằng xe đạp đi thăm bà con đoạn đường khá xa vì không có tiền đi xích-lô, tội nghiệp ông già phải ngồi phía sau hai chân đâu thoải mái. Ông Nguyễn Văn Hương thời ấy đã nổi tiếng vì dù là Đô Trưởng Saigon nhưng vẫn cỡi ngựa sắt đi làm, tức là đạp xe đạp chứ không thèm ngồi xe hơi.
Con ngựa với chiều cao hơn 2 mét Luscombe Nodram đã đạt kỷ lục ngựa cao nhất thế giới. Nó thuộc giống ngựa Shire và nặng gấp 3 lần trọng lượng của các con ngựa thông thường. Chú ngựa khổng lồ này đã cùng cô chủ Jane Greenman đến tham dự các show biểu diễn ngựa Sydney Royal Easter ở Brisbane và Melbourne, Úc. Hiện trên thế giới giống ngựa Shire chỉ còn gần 2.000 con, có nguy cơ tuyệt chủng.
Con ngựa mắc nhất là con Shareef Dancer, giá 40 triệu đô Mỹ nhờ đua 5 lần đã thắng giải nhất 3 lần và một lần hạng nhì. Chú ngựa Annihilator đứng hạng nhì với giá 19 triệu, kế tới là con Green Monkey với giá 16 triệu đô Mỹ khi chú vừa tròn 2 tuổi.
Con Shareef Dancer
Con ngựa Annihilator
Con ngựa nhỏ nhất thế giới tên là Einstein, khi sanh ra nặng chưa đến 3 ký và cao chỉ khoảng 35 cm. Chú ngựa nhỏ nhì tên Thumbelina, khi 7 tuổi nó cao 43 cm và nặng 26 ký; Thumbelina sống chỉ 17 năm vì nhỏ con. Quả vậy, nhỏ con coi bộ khó sống dai, bằng chứng là mấy ông Tây ông Mỹ bự con sống thọ và sung sướng hơn dân An-na-mít ta nhiều.
Chú ngựa Einstein
Suốt hơn 150 năm, bất kể mưa hay nắng vào ngày thứ ba đầu tiên của tháng Mười Một, hàng trăm ngàn người đã hội tụ tại trường đua Flemington để theo dõi Melbourne Cup. Hàng triệu người trên thế giới cũng theo dõi cuộc đua này qua truyền hình, đài phát thanh. Melbourne Cup bắt đầu từ năm 1861, từ từ trở thành ngành kinh doanh lớn tại Úc với giải thưởng vào khoảng năm triệu đô Úc. Chú ngựa mang tên Archer là nhà vô địch đầu tiên và đã phải đi 800 cây số từ Nowra, New South Wales đến trường đua để ứng thí. Tuy nhiên, con ngựa nổi tiếng nhất Melbourne lại là Phar Lap. Cái tên Thái Lan này có nghĩa là tia chớp và điều đó cũng rất đúng. Phar Lap đã thắng 37 trên 51 cuộc đua mà nó tham dự. Nghe đồn rằng nó bị đầu độc nên chết vào năm 1932. Cơ thể của nó được trưng bày tại ba viện bảo tàng khác nhau: Bộ da của Phar Lap được để tại Melbourne, bộ xương thì ở New Zealand và trái tim thì chưng bày tại Canberra. Người Úc vẫn ví von có trái tim như Phar Lap bởi trái tim của nó to gấp đôi bình thường. Các chị có mong quý ông tim to như thế không? Tôi cũng hơi ngần ngại, tim to 9, 10 lỗ mà lại chứa hình ảnh các phụ nữ khác thay vì tha nhân, vợ con thì chẳng thà tim nhỏ còn tốt hơn, các chị nhỉ? Ngựa muốn tham dự Melbourne Cup phải từ ba tuổi trở lên, trọng lượng tối thiểu 49 ký. Có hàng trăm chú ngựa được đề cử tham gia mỗi năm nhưng cuối cùng chỉ 24 con được chọn ra thi. Melbourne Cup là sự tự hào của người Úc, không chỉ bởi giải thưởng lớn mà còn hội tụ tính chất đặc sắc của một lễ hội truyền thống có giá trị văn hóa.
Hội đua ngựa Sài Gòn ra đời từ năm 1893, do một nhóm sĩ quan Pháp, chủ đồn điền, thương gia thành lập. Trường đua Phú Thọ ra đời năm 1932. Tại trường đua Phú Thọ Saigon, con ngựa nổi tiếng tên là Thoại Lan. Trong các năm 1970-1972, Thoại Lan gần như không có đối thủ lúc nào cũng về nhất.
Một cô ngựa nữa mà nhiều người biết đến là Makybe Diva. Diva là con ngựa duy nhất giành ba giải vô địch của Melbourne Cup vào các năm 2003, 2004 và 2005. Một bức tượng bằng đồng của Makybe Diva đã được tạc tại vùng quê của chủ nó tại thị trấn Port Lincoln miền Nam Úc. Con của Makybe Diva đã được trả năm triệu đô-la Úc bởi vì người ta hy vọng rằng nó sẽ thành một con ngựa nòi và sẽ về nhất như mẹ nó sau này. Viết tới đây tôi chợt nghĩ tới một nhóm nhỏ ở Montreal cùng với Toronto, Canada đã được thành lập để tạo học bỗng, giúp phương tiện cho con của các nhà dân chủ Việt Nam bị chết, bị cầm tù được có cơ hội học hành, vươn lên. Thật thế, ngoại trừ lý do nhân đạo mà mình cần giúp các cháu, những đứa con khốn khổ này biết đâu sẽ mang dòng máu bất khuất của cha mẹ, tương lai sẽ là nhân tài cho đất nước.
Chiếc váy ngắn “mini-ríp” (miniskirt, đôi khi viết với dấu nối: "mini-skirt") cũng được bắt nguồn từ cuộc đua ngựa. Vào năm 1965, cô người mẫu nước Anh Jean Shrimpton đã làm nhiều người chú ý khi cô mặc một chiếc váy trắng rất ngắn đến xem Melbourne Cup. Lúc đó chiếc váy này đã gây phản cảm và bị cho là quá hở hang. Tuy nhiên cơn sốc cũng qua nhanh và váy ngắn đã được nhiều cô khác bắt chước mặc, riết rồi cũng quen mắt. Ngày nay, người đến xem đua ngựa cũng mặc đủ thứ trang phục từ cổ điển với mũ hay nơ kẹp trên đầu, đến các mốt mới kể cả các trang phục lạ mắt quái đản. Thật là một ngày hội tưng bừng không chỉ cho ngựa, cho dân đánh cá ngựa mà còn cho mọi người phô diễn thời trang. Người tới trường đua có khi không để xem ngựa, mà để ngắm người, khoe xem ai ăn mặc tóc tai “ngầu” hơn ai!
Jean Shrimpton với chiếc váy “lạ mắt” vào thời đó,
làm cho người đi qua còn phải ngoáy đầu nhìn lại.
Theo tài liệu của Liên đoàn đua ngựa thế giới IFHA, tổng thu hàng năm của kỹ nghệ cờ bạc qua các cuộc đua ngựa lên đến gần 120 tỉ Đô và riêng tại Mỹ là 14 tỉ. Các vụ cá ngựa chỉ riêng trong hai tuần tại Kentucky Derby đã lên đến hơn 100 triệu Đô, tạo ra hàng trăm ngàn công ăn việc làm. Cá độ qua đua ngựa là môn cờ bạc hợp pháp, có luật lệ đàng hoàng. Người ta có thể đánh cá nho nhỏ khoảng 10 đô lên đến hàng chục ngàn, không những mua độ trực tiếp tại các trường đua, ta còn có thể bắt độ các cuộc đua khắp thế giới nhờ máy điện toán (off-track betting-OTB), hay chơi game đua ngựa điện tử. Nhưng như các môn cờ bạc khác, đây cũng là cách làm tán gia bại sản cho nhiều người. Xem ra rất dễ ăn nhưng cũng rất dễ phải nhảy lầu tự tử vì thua cá! Tôi cũng nhớ người bạn xưa, hồi đó anh mê đua ngựa bằng máy game đặt tại các quán cafe. Anh thua cháy túi, lấy luôn cả tiền thuê nhà đem đi cúng... ngựa, cô vợ nhất định đòi ly dị. Chúng tôi lúc đó thương bạn, nhất là hai đứa bé nên đứng ra xin dùm và cho anh mượn 1 tháng tiền nhà để vợ con không bị đuổi ra khỏi chung cư. Anh hứa bỏ đua ngựa làm lại cuộc đời, nhưng không được bao lâu. Căn bệnh ghiền đã thấm vào máu anh nên rốt cuộc họ vẫn ly dị và chúng tôi mất toi tiền cho mượn! Thật ra thì người ta không phải chỉ chơi cá ngựa, mà còn đánh cá tất cả các cuộc thi đá banh, bóng rổ, boxing...Ngay cả vị nào sẽ được bầu lên chức Đức Giáo Hoàng hoặc cô Kate vợ hoàng tử Anh sẽ sanh trai hay gái mà người ta còn đem ra cá độ, thì chuyện gì khác mà người ta không đánh cuộc!
Nếu bạn nằm mơ thấy ngựa và muốn đánh số đề thì mua số 12 - 52 - 92. Trò chơi “Cờ cá ngựa” gồm bàn cờ, hột xí ngầu và các chú ngựa chờ vào “chuồng” để thắng cuộc cũng như các games ngựa của người tây phưong cũng rất thu hút.
Thịt ngựa rẻ hơn thịt bò, nên thỉnh thoảng người ta cũng trộn thịt ngựa vào thịt bò bán rồi bị khám phá, chẳng hạn cơ quan An toàn thực phẩm Anh (FAS) đã phát hiện sản phẩm thịt bò xay đông lạnh nhãn hiệu Findus (Thụy Điển) và Tesco (Anh) với tỉ lệ trên 60% là thịt ngựa. Tesco đã phải xin lỗi và thu hồi các sản phẩm “bị lỗi”. Sản phẩm Lasagne Beef của hãng Findus cũng bị phát hiện có chứa phần lớn thịt ngựa. Thế mới biết làm cái gì gian cũng có thể bị lộ tẩy không dấu lâu được - chỉ có tại các nước Cộng sản là sự thật bị bưng bít không tỏ lộ ra được thôi! Riêng xứ Mít ta lại có món độc đáo là tiết canh ngựa, nhưng báo có đăng tin một số người ở Lào Cai đã bị ngộ độc do ăn món huyết ngựa sống này. À, sẵn nhắc tới tiết canh tôi mới nhớ, hôm đó chúng tôi và mấy người bạn làm tiết canh vịt, các anh cá nếu tôi dám ăn một dĩa sẽ “chung” $200 đô Canada, tôi thích tiền quá nhưng chịu thua, bạn có tiếc dùm tôi không?
Cô Sarah Butler sống tại Yorkshire, nước Anh cũng nổi tiếng vì có bộ sưu tập đặc biệt với hơn 1000 chú ngựa nhồi bông làm đồ chơi. Tôi cũng rất thích các con thú nhồi bông, nhưng tính đủ các con gấu, chó, mèo mình có được chỉ khoảng 100 con, đa số là do mấy đứa cháu lớn rồi không thèm chơi nữa đem cho bác, cho mợ, chừng nào mới tạo được “record” đây!?
Chú ngựa nhồi bông
Một chuyện cũng khá thú vị là ngựa được dùng để dẫn đường cho người mù thay vì chó. Mona Ramouni - một cô gái mù sống tại Michigan - Mỹ, không nuôi chó dẫn đường vì cô theo đạo Hồi, cho rằng chó là một loài vật mang lại sự ô uế. Thế nên cô đã nhờ chú ngựa nhỏ dẫn đường, chú ngựa này được huấn luyện ngoài việc dẫn đường rất tốt, khi cần còn cho Ramouni cỡi đi chơi, hơn cả chó vì không cỡi chó đi công chuyện được!
Bình thường chúng ta hay thấy chó và mèo được cho mặc quần áo, nhưng cũng không ít người đã cho ngựa mặc những bộ trang phục rất đẹp và mắc tiền. Rõ khổ, người dân nước tôi nghèo đói rách rưới, thiếu ăn thiếu mặc trong khi ở xứ Tự Do người ta tốn không biết bao nhiêu tiền may mặc cho thú vật.
Quần áo cho ngựa
Nói về gây giống, chú ngựa Alflora của ông Peter Hockenhull ở Shrophire đã lập kỷ lục ngựa giống sản xuất nhiều con cháu nhất nước Anh. Trong “sự nghiệp” 16 năm, Alflora đã phối giống sản xuất tổng cộng 1331 con, với giá 3000 bảng Anh một lần. Được biết, mặc dù đã bước sang tuổi 23 nhưng chú ngựa này vẫn rất khỏe đem nhiều lợi nhuận cho chủ. Song le, kỷ lục của Alflora đang bị thách thức bởi những chú ngựa đua trẻ trung và khỏe mạnh khác như con ngựa Fair, 14 tuổi, đã giành chiến thắng ở lễ hội Cheltenham phối giống tạo ra 150 con trong năm và sẽ còn nhiều nữa.
Chú ngựa thông minh nhất thế giới tên là Lukas. Lukas đã được sách Kỷ lục Guinness công nhận về khả năng biết đếm, biết phân biệt chính xác 19 con số.
Mới đây, một tác phẩm điêu khắc được thực hiện bởi nghệ sĩ Tone Dew, East Yorkshire nước Anh đã được nổi tiếng vì ông đã dành hơn 1 năm để tạc chú ngựa gỗ xinh đẹp và khổng lồ. Rồi tới chú ngựa gỗ cho trẻ em cỡi tên là Bigger Bertie, cao 5m, nặng 2 tấn với danh hiệu ngựa đồ chơi lớn nhất thế giới.
Ngựa gỗ Bigger Bertie
Nếu có đến Nam Úc, bạn hãy đi thăm con ngựa gỗ cách Adelaide khoảng 40 cây số ở phố Gumeracha, được mệnh danh là con ngựa lớn nhất thế giới cao bằng một căn nhà lầu 3 tầng.
Ngựa ở Gumeracha, Úc
Con ngựa của Denys d’Argos tuy rất đẹp nhưng chỉ là ngựa trong tranh. Tương truyền D’Argos vẽ bức tranh ngựa này giống đến nỗi có một đàn ngựa thật trông thấy đâm ra mê mẩn, bứt đứt dây cương xô đến làm bức tranh chút nữa bị phá hỏng.
Thôi nãy giờ dông dài đã nhiều, cảm ơn quý vị đã cùng tôi dong ruỗi trên xe ngựa từ Đông sang Tây, từ cổ sang kim, tôi xin “dừng bước giang hồ” tạm kết thúc ở đây. Chúng ta rời “chuyến xe thổ mộ” ghé vào chợ mua cành mai, vài cái bánh chưng chuẩn bị ăn Tết nhé.
Vâng, ngày Xuân gần kề, dù “kiêng” không muốn nhắc tới chuyện buồn, nhưng lòng tôi vẫn vấn vương khi nghĩ tới đại đa số người dân Việt thế kỷ thứ 21 mà vẫn lầm than trong kiếp “trâu ngựa” nghèo khổ. Tại hải ngoại thì vật chất có thể tốt hơn, nhưng nghĩ tới kiếp lưu vong xa nhà mà Từ Công Phụng trong bài Như Chiếc Que Diêm đã than: “Xót dùm cho tấm thân ta ngựa bầy đã xa”, lòng tôi cũng chùng xuống. Dù sao tôi cũng thân chúc tất cả trong năm mới này sẽ có những tâm tình mới, tích cực vươn lên để hạnh phúc hơn. Chúc quý vị nguyên năm giữ được miệng lưỡi luôn nói lời chân thành, uy tín vì “Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy”, một lời đã nói ra, bốn ngựa phi theo không kịp. Chúc quý vị có những thay đổi mới, đừng như “Ngựa quen đường cũ”, “Ngựa non háu đá” mà hãy “Thẳng như ruột ngựa” và luôn trọn tình trọn nghĩa như câu: “Khuyển, Mã chí tình”.
Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bộ sấm ký đã có câu: “Mã đề dương cước anh hùng tận, Thân Dậu niên lai kiến thái bình”. Năm nay lại là năm Ngựa, chúng ta thử kiểm nghiệm xem sao. Cầu xin ơn Trên cho bọn chóp bu nhà nước, bọn công an “đầu trâu mặt ngựa” “ác với dân, hèn với giặc” sớm bị loại bỏ để người dân Việt được hưởng mùi Tự Do No Ấm thật sự. Riêng quý vị sẽ giữ vững dây cương trên cuộc hành trình tìm hạnh phúc, và khi tìm được rồi sẽ biết cách nắm giữ để san sẻ hạnh phúc của mình với người chung quanh.
Nguyễn Ngọc Duy Hân
Mời bạn xem slide show bài hát Ngựa Phi Đường Xa do ban hợp ca Thăng Long trình bày:
