THƯ GỬI BẠN TA của Bùi Bảo Trúc
Các bài viết hàng tuần của Nhà Báo Bùi Bảo Trúc trong mục Thư Gửi Bạn Ta
NGÀY KHAI TRƯỜNG … MỚI
Nhà văn Thanh Tịnh
vừa gửi cho độc giả của ông đoạn cập nhật hóa bài văn mà chúng ta ai cũng thuộc
nằm lòng, bài viết về ngày khai trường. Ông cho biết nếu không thay đổi, bài
viết nhan đề Tôi Đi Học của ông từng được cả mấy thế hệ người Việt yêu mến, khi
đọc lại, có thể các độc giả ấy sẽ không còn có được những cảm thông đã có từ gần
một thế kỷ nay nữa.
Chúng ta ai cũng nhớ
mấy câu trong đoạn mở đầu của đoạn văn xuôi đầy chất thơ đó của Thanh Tịnh:
“Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám
mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường…
Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy …”
Tôi nhớ lại những
ngày nghỉ hè tuyệt vời không phải đến lớp, rảnh rỗi lại còn thỉnh thoảng ra chợ
nhìn thấy thầy giáo đứng bán rau, tôi giả vờ mua rau rồi vứt xuống bỏ đi cho bõ
những ngày trong lớp bị nó gọi lên bảng làm khó.
Năm nay tôi đã lớn
nên mẹ tôi không còn nắm tay dẫn đi học nữa, tôi cứ tha thẩn trên đường trở lại
trường. Tôi trông thấy thằng Tí Cu, con thằng chủ tịch xã, đang đi trước. Thằng
khốn nạn Tí Cu cầm con dế mới đang áp vào tai không biết nó nói chuyện với ai.
Sao mà tôi thèm được như nó làm vậy! Nó còn có phây búc mở ra xem bao nhiêu thứ
hơi bị vui, nào là mấy con học trò chỉ lớn hơn tôi một hai tuổi cũng đã có người
yêu, ghen nhau, đánh nhau xé áo nhau bị bạn thu được cảnh cởi trần cho lên phây
búc xem thích quá. Tôi lấy tay thò vào cái ba lô xem con dao Thái Lan có còn
không, thì yên trí là vẫn còn. Năm nay thằng nào đụng vào bố, bố cho một nhát là
đi gặp bác Hồ lập tức. Tôi thấy yên bụng lạ thường. Năm ngoái trong lớp tôi đã
có mấy trận đánh nhau mà toàn con gái đánh con gái thôi. Bọn con trai thì đứng
xem còn lấy dế ra quay video cho lên phây búc. Có đứa còn xúi bọn con gái xé áo
xem cho vui. Mà sao chúng nó đánh hay thế, vừa đánh vừa chửi nghe sướng cả lỗ
tai. Còn có vụ thầy giáo bị học trò bức xúc chạy lên bục tung chưởng đấm đá, lên
gối xem sướng con mắt.
Trước cửa trường bọn
học sinh đến đã đông, tụ tập nói chuyện và chửi tục vang một khu. Đừng tưởng là
tôi không biết chửi tục nhá. Ông chửi lành nghề lắm đấy. Cứ thử chọc ông lên mà
xem. Bà ngoại tôi hồi còn trẻ chửi mất gà hay đến độ những đứa trộm gà trong
làng động lòng phải ném vào sân nhà luôn cả những con gà không phải của bà tôi.
Đến mẹ tôi thì nghề chửi đã cao tay nghề lắm rồi. Cả các thầy giáo cô giáo cũng
nói tục hay lắm. Ngay Phan Văn Khải, một lãnh đạo nước ta có hôm trước mặt Sáu
Búa Lê Đức Thọ cũng chửi lớn “Đù má chào cờ… chào!” thì tại sao tôi không được
chửi tục?
Nghĩ tới việc phải đi
học thêm vài năm nữa mà thấy mệt. Tôi chỉ mong sao chóng ra trường đi xuất khẩu
lao động chứ học nữa mà làm gì. Như đồng chí Ba Ếch có học Luật ngày nào đâu mà
vẫn xưng là có cử nhân Luật đó thôi. Muốn có bằng gì thì cứ làm như nó. Hay nếu
không thì mua bằng giả, thuê người học, thuê người thi hộ. Đi thi thì phao trắng
cả sân trường, tha hồ có bằng giả bằng thật rồi bỏ túi chạy đầy đường cho vui.
Ngay bây giờ đang có cả trăm nghìn thằng cử nhân thạc sĩ thất nghiệp chạy nhông
đầy đường thì đi học làm con mẹ gì.
Chẳng biết năm thằng
thầy nào sẽ dậy chúng tôi tiếng Anh. Tiếng Nga thì chỉ có chó mới học. Tôi có
cuốn sách dậy tiếng Anh hay đáo để. Thí dụ con-cu-lây-tinh, rồi lại min-mai-địt…
không biết là gì nhưng đọc lên là thấy mê luôn. Nếu học xong tiếng Anh là tôi đi
kiếm việc ngay. Không đi Hàn quốc, Nhật thì Hương Cảng, Thái Lan, Singapore …
cũng tìm được việc. Có việc xong còn làm thêm việc chôm chỉa ở các cửa hàng để
tăng thêm thu nhập. Có những đứa đi xuất khẩu lao động vài năm là có tiền tậu
nhà tậu xe. Con Kiều Trinh xuất ngoại ăn cắp bị bắt rồi có sao đâu, vẫn lên
truyền hình nhí nhố như thường. Mấy con bạn cùng lớp chắc cũng nghĩ như tôi,
mong sớm ra khỏi trường để còn đi lấy chồng Đài, chồng Hàn chứ cũng chẳng thèm
ngó bọn tôi đâu. Vài năm sau thân tàn ma dại thì lại về nước tìm chúng tôi mà
lấy chứ còn lấy ai nữa. Nghĩ thế là tôi lại thấy yên lòng.
Tôi vào trong sân
trường và thấy cha hiệu trưởng hắc ám đã đứng trên hàng hiên. Cha này năm ngoái
bị tố là dụ dỗ vài ba nữ học sinh vào nhà nghỉ mà rồi có sao đâu hệt như thằng
hiệu trưởng Sầm Đức Xương rủ mấy nữ sinh làm trò dâm đãng mà vẫn được một con mụ
điên làm báo gọi tôn lên là “vị hiệu trưởng” đó thôi!
Tôi xếp hàng vào lớp,
ngồi lại chỗ cũ. Thằng bạn năm ngoái đã bỏ học vì bố nó ngáo đá bị đi cải tạo,
mẹ nó lấy ngay thằng cán bộ trong xóm.
Tôi ngồi xuống ghế,
chợt nghe từ đàng sau vọng lên giọng nói quen thuộc của một thằng bạn khác biến
mất suốt mùa hè bỗng đưa tôi về thực tế: "Tổ tiên sư cha mày, cũng đi học đấy
à?”
Nghe nó chào lập tức
tôi biết là thật chứ không phải là đang nằm mơ: đéo mẹ nó… hôm nay tôi đi học
thật mới đểu chứ!
Tôi tháo cái khăn đỏ
chết tiệt ra khỏi cổ áo và kiểm soát lại để biết con dao Thái Lan vẫn còn nguyên.
TRẢ TÁC QUYỀN CHO BÀI
“TIẾN QUÂN CA”
“TIẾN QUÂN CA”
Chắc chắn trên thế
giới này chỉ có Rabindranath Tagore là người làm được việc viết hai bài quốc ca
cho cả Ấn Độ lẫn Bangladesh. Nhà thơ Tagore được cả ba nước Ấn Độ, Pakistan và
Bangladesh nhận là công dân của mình vì ông ra đời tại Bengal, một vùng thuộc
lãnh thổ Ấn Độ khi Ấn Độ còn là một thuộc địa của Anh. Khi bán đảo Ấn Độ được
trả độc lập thì bán đảo này bị chia thành hai quốc gia là Ấn Độ và Pakistan.
Pakistan lại có Đông và Tây Pakistan. Bengal thuộc đông Pakistan nên Pakistan
coi Tagore là người Pakistan. Khi miền đông Pakistan tách khỏi Pakistan để thành
một quốc gia độc lập lấy tên là Bangladesh thì sinh quán của Tagore lại nằm
trong lãnh thổ của Bangladesh nên Tagore cũng được Bangladesh coi là công dân
của mình. Vì thế, nhà thơ từng được trao giải Nobel Văn Chương 1914 có tới ba
quê hương, là công dân của cả ba nước. Bài quốc ca ông viết cho Ấn Độ thì vẫn
tiếp tục được dùng ở Ấn Độ. Bài ông viết cho Pakistan thì Bangladesh dùng làm
quốc ca.
Trên thế giới chỉ có
một Tagore có được vinh dự đó.
Viết một bài hát mà
được dùng cho cả một dân tộc, một quốc gia thì đúng là một vinh dự. Những người
viết những bài Star Spangled Banner, La Marseillaise, Advance Australia Fair,
God Defend New Zealand, O Canada, God Save the Queen… đều được hưởng những vinh
dự không kém Tagore bao nhiêu.
Nhưng không một tác
giả nào nghĩ tới chuyện đòi tiền tác quyền cho các tác phẩm của họ. Những ca
khúc họ viết được dùng làm quốc ca, được các dân tộc này hát lên, tấu lên đã là
những vinh dự lớn hơn tất cả tiền bạc mà các dân tộc hát những ca khúc đó mang
tới cho họ.
Bài quốc ca Việt Nam
Cộng Hòa tuy được viết bởi một nhạc sĩ đi theo Cộng sản nhưng chúng ta, thời
Cộng Hòa cũng như ở hải ngoại vẫn tiếp tục dùng nó mặc dù Lưu Hữu Phước đã có
lần đòi cấm sử dụng nó. Chúng ta vẫn dùng nó vì nó được viết ra khi tác giả chưa
phải là một người Cộng Sản. Và cũng có thể, hay có phần chắc chắn, là ông ta bị
ép buộc phải nói như thế. Bài Tiếng Gọi Thanh Niên của Lưu Hữu Phước đã được
nhuộm bằng máu của người Việt không Cộng Sản để bảo vệ tự do trong suốt nhiều
năm nên nó đã trở thành tiếng nói, thành biểu tượng của chúng ta, không ai có
thể lấy nó đi, hay phản đối, không cho chúng ta dùng nó.
Trong khi đó, một
sáng tác của Văn Cao, bài Tiến Quân Ca, đã được dùng làm quốc ca của Cộng Sản
ngay từ ngày 13 tháng 8 năm 1945. Hồ Chí Minh đã nói rõ trong bài phát biểu tại
trước nhà hát lớn Hà Nội. Việc dùng bài Tiến Quân Ca làm quốc ca cũng được ghi
trong điều 3 của bản hiến pháp Việt Nam Cộng Sản.
Trên thế giới, việc
đòi tác quyền cho những bài quốc ca hầu như chưa bao giờ được nghe thấy. Tác giả
của những nhạc phẩm đó, một số đã ra đi từ trước khi có những luật về tác quyền,
hay có những trường hợp không ai biết họ là ai, những người khác thì coi tác
phẩm của mình được dùng làm quốc ca cũng đã là vinh dự lớn hơn là tiền bạc trả
cho tác quyền.
Trường hợp hai bài
quốc ca của Việt Nam Cộng Hòa và Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa cũng thế. Với Lưu Hữu
Phước, các chính phủ Cộng Hòa, cho dù muốn trả tác quyền, người ta cũng không
biết kiếm ông ta ở đâu trong vùng kiểm soát của Cộng Sản. Còn Văn Cao, nhờ viết
bài Tiến Quân Ca, ông đã thoát, không bị trù giập trong vụ Nhân Văn Giai Phẩm
cũng đã là quí lắm rồi. Có điên hay không mà đòi tác quyền cho bài ca đã cứu
được ông trong vụ đàn áp Nhân Văn Giai Phẩm.
Năm 2010, ngày 21
tháng 6, cơ quan đặc trách bản quyền tác giả ở Hà Nội nhận được thư của bà
Nghiêm Thúy Băng, quả phụ nhạc sĩ Văn Cao đề nghị “hiến tặng bài Tiến Quân Ca
cho đảng, chính phủ và toàn dân”. Phía nhà nước im không nói gì đối với đề nghị
của gia đình Văn Cao. Và vì thế, mới đây một tổ chức bảo vệ tác phẩm và tác
quyền ở Việt Nam đòi thu tác quyền của bài Tiến Quân Ca trong các buổi trình
diễn ca nhạc. Vì thế, nhà nước mới vào cuộc và kêu gọi ngưng việc này.
Ngưng là phải. Đòi
thu phí tác quyền mỗi khi hát bài Tiến Quân Ca rồi không chó nào thèm hát thì
quê biết là chừng nào. Việc thu phí của phần ca từ không chính thức của bài hát
này cũng sẽ không thể làm được vì không ai biết thiên tài nào đã viết chúng.
Không ai tìm được họ vì nếu tìm được thì đương sự sẽ khó mà toàn thây với các
“đồng chí”. Nhưng trong những năm học tiểu học ở Hà Nội, bọn nhãi con chúng tôi
cũng có một vài đứa trong lớp mới từ vùng Việt Minh về thành hát bài Tiến Quân
Ca để bị những nhóc con khác trong lớp hát lời phản động để chọc quê trong đó có
câu “…ngồi trong lớp kiến cắn sưng … đài dấu (?), xuống nhà thương xin thuốc
côn đờ măng…”
Nếu trả tác quyền,
tôi muốn trả tác quyền cho thiên tài đặt lời nhảm này, người đã cho chúng tôi
biết bao nhiêu là trận cười đã đời trong sân trường …
Có một điều về bài
quốc ca Việt Nam Cộng Hòa, đó là bài ca này không hề có một lời ca nhảm nhí nào.
Bài Tiến Quân Ca thì có ít nhất là hai ba lời ca: “Đoàn quân Tầu ô (quân
tướng Lư Hán đi tước khí giới quân Nhật) đi sao mà ốm thế bước chân phù lang
thang trên đường Việt Nam...”
Phải chăng đó là thái
độ của người dân Việt đối với nền cộng hòa?
