Nhà báo tự do Bùi Văn Phú
Gửi cho BBCVietnamese.com từ San Jose
Cái chết của Tổng thống Ngô Đình Diệm đến nay vẫn còn nhiều uẩn khúc
50 năm về trước. 1-11-1963 là một ngày nắng đẹp ở Sài Gòn.
Những tháng qua, nhiều cuộc xuống đường chống chính phủ diễn ra tại Sài Gòn và những thành phố lớn như Đà Nẵng, Huế. Đoàn biểu tình với nhiều nhà sư, sinh viên đòi Tổng thống Ngô Đình Diệm chấm dứt đàn áp và tôn trọng quyền tự do tôn giáo.
Ông Diệm đã đặt người thân vào những vị trí lãnh đạo vì thế chính quyền của ông bị cho là mang tính độc tài, gia đình trị. Đây là điều không đẹp đối với người Mỹ đang yểm trợ miền Nam Việt Nam xây dựng dân chủ và đấu tranh chống cộng sản độc tài từ phía Bắc muốn tràn xuống phiá Nam vĩ tuyến 17.
Sau khi đảo chánh thành công, báo chí Sài Gòn dưới sự kiểm soát của Hội đồng Quân nhân Cách mạng đưa tin Tổng thống Diệm và bào đệ là Cố vấn Ngô Đình Nhu đã tự tử. Nhưng tôi nghe hàng xóm nói là ông Diệm chưa chết mà đã được đưa ra nước ngoài, ở Phi Luật Tân hay Úc. Một ngày nào đó ông sẽ trở về.
Diễn biến thật sự?
Sau đọc sách vở mới biết chuyện anh em họ Ngô tự tử là một cố gắng che dấu sự thực của những tướng lãnh đạo đảo chính.
Anh em nhà Ngô đã bị giết vào sáng ngày 2-11-1963 trong một xe thiết giáp khi hai tay bị trói chặt.
Theo tác phẩm President Kennedy của Richard Reeves thì Đại sứ mới nhận chức Henry Cabot Lodge biết về việc giết anh em Tổng thống Ngô Đình Diệm.
"Bất cứ vì nguyên do nào đã đưa đến cái chết của Tổng thống Diệm và Tổng thống Kennedy trong tháng Mười Một oan nghiệt nửa thế kỷ trước, hệ quả là Hoa Kỳ và Việt Nam đã rơi vào một cơn lốc chính trị và một cuộc chiến mãi mãi làm thay đổi lịch sử hai quốc gia."
Khi được các tướng lãnh yêu cầu đưa ông Diệm và Nhu ra nước ngoài, nhà ngoại giao Mỹ đã trả lời rằng phải mất 24 tiếng đồng hồ mới có máy bay. Không lâu sau khi nghe được những lời này từ Đại sứ Lodge, anh em nhà Ngô bị thảm sát.
Một người anh em khác là Ngô Đình Cẩn, Đại biểu miền Trung của chế độ, đã vào Tòa Tổng lãnh sự Mỹ ở Huế xin tị nạn nhưng ông đã bị giao lại cho các tướng lãnh. Hệ quả là ông Cẩn lãnh án tử hình ít tháng sau đảo chánh. Giới quân nhân cầm quyền lúc bấy giờ đã nhanh chóng xử bắn ông trong nhà giam Chí Hòa. Sự việc đánh dấu việc loại bỏ ngay toàn bộ gia đình họ Ngô ra khỏi sân khấu chính trị Việt Nam.
Cho đến ngày nay, các tài liệu lịch sử vẫn chưa soi rõ ai trực tiếp ra lệnh giết anh em nhà Ngô khi họ đã đầu hàng phe đảo chánh.
Diễn biến xảy ra theo nhiều sách vở ghi lại là sau khi Tổng thống Diệm gọi điện báo cho các tướng phe đảo chánh biết ông đang ở đâu, Tướng Dương Văn Minh đã ra lệnh cho Tướng Mai Hữu Xuân và người cận vệ là Đại úy Nhảy dù Nguyễn Văn Nhung đến đón anh em ông Diệm ở nhà thờ Cha Tam trong khu vực người Hoa ở Chợ Lớn.
Chuyện gì thực sự xảy ra sau khi anh em nhà Ngô lên chiếc thiết vận xa M-113 để được giới quân đội đưa về Bộ Tổng tham mưu thì đến nay cũng chưa rõ. Có phải Tướng Mai Hữu Xuân đã ra lệnh giết Tổng thống Diệm vì cho đến lúc lên xe, ông Diệm còn nói với những người đến đón là ông vẫn còn là tổng thống? Hay Tướng Xuân muốn chiếm đoạt cặp xách tay của ông Diệm với của cải trong đó? Những người có mặt trong đoàn đi đón, như Đại úy Nhung đã chính tay nổ súng, dùng dao đâm hai ông, hay đại úy chỉ là tòng phạm nhận lệnh từ cấp trên? Mà ai là cấp trên đã ra lệnh giết anh em nhà Ngô, Tướng Dương Văn Minh trực tiếp ra lệnh cho Đại úy Nhung hay Đại úy Nhung nhận lệnh từ Tướng Xuân?
Sau khi đảo chánh thành công, Đại tướng Dương Văn Minh lên cầm quyền chỉ được vài tháng. Tướng Minh xuống, Đại úy Nhung cũng chết một cách khó hiểu, bị cho là treo cổ chết trong khi đang bị những sĩ quan an ninh quân đội thẩm vấn.
Đại úy Nhung chết bí hiểm. Sau này Đại tướng Dương Văn Minh cũng qua đời đem theo những bí mật về cái chết của gia đình họ Ngô.
Trong một lần tham dự hội nghị về chiến tranh Việt Nam tổ chức tại Hoa Kỳ vào thập niên 1990, gặp cựu giám đốc CIA William Colby và cũng là trưởng cơ quan tình báo Mỹ ở Sài Gòn từ 1959 đến 1962, tôi có nêu câu hỏi ai ra lệnh giết ông Diệm, ông trả lời là Big Minh, tức Đại tướng Dương Văn Minh. Tôi nghe nhưng cũng chỉ coi đó như là một câu trả lời chạy tội cho người Mỹ vì sau khi đảo chánh thành công, Mỹ đã thưởng cho các tướng nhiều nghìn đô-la.
Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy cũng bị ám sát trong tháng 11 năm 1963
'Chung định mệnh'
Ai đã ra lệnh giết anh em nhà Ngô cho đến nay vẫn còn là những dấu hỏi. Cái chết của Tổng thống Diệm cũng còn nhiều bí ẩn, như cái chết của Tổng thống John F. Kennedy ba tuần sau đó.
Sau khi anh em nhà Ngô bị giết, Kennedy cũng gặp chung một định mệnh bởi những viên đạn của Lee Harvey Oswald trong một ngày thứ Sáu nắng đẹp 22-11-1963 ở Thành phố Dallas, Texas.
Khi hay tin Kennedy bị ám sát chết, các tướng lãnh cầm quyền ở Sài Gòn đã đặt tên một quảng trường ở trung tâm thành phố, ngay sau lưng Nhà thờ Đức Bà, là “Công trường Kennedy” để tưởng nhớ ông.
Về cái chết của Tổng thống Ngô Đình Diệm, ở Việt Nam không có những nỗ lực điều tra cho đến ngọn nguồn. Với Tổng thống John F. Kennedy đã có Ủy ban Warren được lập ra nhưng cũng chỉ đưa đến kết luận là Oswald hành động một mình.
Tuy nhiên, đã có nhiều giả thuyết. Như là cái chết của Kennedy có liên hệ với Cuba, với các băng đảng mafia ở Mỹ hay với giới tài phiệt quân sự. Cũng có luận cứ cho rằng không chỉ một mình Oswald nổ súng từ lầu cao của tòa nhà dùng làm kho sách mà còn có tay súng thứ hai đã tham gia vào việc ám sát Kennedy.
Với hệ quả của thất bại trong cuộc chiến Việt Nam, dư luận Mỹ vẫn thường tranh luận nếu Kennedy còn sống thì cuộc diện chiến tranh Việt Nam sẽ ra sao. Có luận cứ tin rằng với bản lĩnh cuốn hút dân chúng, nếu còn sống Tổng thống John F. Kennedy đã có thể rút 16 nghìn cố vấn Mỹ khỏi Việt Nam và chấm dứt trong danh dự sự can thiệp của Hoa Kỳ vào vùng đất này.
"Tôi vẫn tự hỏi, nếu không có tháng Mười Một oan nghiệt đó, bạn bè tuổi thơ của tôi nhiều đứa có phải chết trên chiến trường. Và tôi bây giờ là ai trên quê hương mình."
Đối với người Việt, cũng có luận cứ rằng Tổng thống Diệm là người ái quốc được kính trọng, nếu không bị lật đổ và giết chết, ông đã có thể bảo vệ miền Nam khỏi bị cộng sản xâm lăng.
Tuy nhiên cũng có luận điểm rằng dù còn hay mất Tổng thống Diệm thì miền Nam trước sau cũng rơi vào tay cộng sản, vì những người lãnh đạo Hà Nội đã ra quyết nghị, nhiều năm trước khi cuộc đảo chánh xảy ra, là lập đường mòn Hồ Chí Minh và phải giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước bằng mọi giá.
Bất cứ vì nguyên do nào đã đưa đến cái chết của Tổng thống Diệm và Tổng thống Kennedy trong tháng Mười Một oan nghiệt nửa thế kỷ trước, hệ quả là Hoa Kỳ và Việt Nam đã rơi vào một cơn lốc chính trị và một cuộc chiến mãi mãi làm thay đổi lịch sử hai quốc gia.
Riêng tôi vẫn tự hỏi, nếu không có tháng Mười Một oan nghiệt đó, bạn bè tuổi thơ của tôi nhiều đứa có phải chết trên chiến trường. Và tôi bây giờ là ai trên quê hương mình.
