Chắc hẳn quý độc giả còn nhớ câu chuyện bà Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou), phó chủ tịch Hội Đồng Quản Trị và tổng giám đốc Tài Chánh của công ty Hoa Vi (Huawei Technologies Company, Ltd). Bà bị chính quyền Canada bắt hồi tháng Chạp 2018 theo lời yêu cầu của Mỹ để dẫn độ qua Mỹ vì Hoa Vi bị truy tố là đã vi phạm nhiều tội lớn.
Tháng Giêng 2019, bà Mạnh Vãn Chu bị Mỹ chính thức truy tố hơn một tá tội, trong đó có chuyển tiền bất hợp pháp, ăn cắp bí mật doanh thương đặc biệt liên quan đến kỹ thuật 5G, giao dịch với Iran là xứ đang bị Mỹ cấm vận,... Tuy nhiên khi đó thì bà đã được Canada cho tại ngoại.
Câu chuyện Hoa Vi nổi đình đám lại đầu tháng 5 này khi TT Trump ra lệnh cấm các công ty Mỹ không được giao thương với Hoa Vi. Rồi ra sắc lệnh đặc biệt bảo vệ công nghệ Mỹ chống gián điệp chui vào ‘cửa hậu’ ăn cắp kỹ thuật và dữ liệu. Giá cổ phiếu của Hoa Vi và ngay cả các công ty điện toán lớn của Mỹ, nhất là Apple, rớt như sung ngay. Tại sao lại có chuyện lộn xộn này.
Trước hết nói về căn bản.
Hoa Vi là một công ty chuyên làm điện thoại di động, máy điện toán và thiết bị truyền tin viễn thông. Công ty được một cựu sĩ quan công binh của TC, ông Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei, bố của bà Mạnh Vãn Chu), thành lập năm 1987 tại Thẩm Quyến. Ông này khi đó thuyết phục được chủ tịch Giang Trạch Dân phương tiện truyền tin là tương lai của thế giới, là phương tiện bành trướng ảnh hưởng TC hữu hiệu nhất, cũng là vũ khí độc hại gấp vạn lần bom nguyên tử nếu xẩy ra chiến tranh với Mỹ hay Nga hay bất cứ xứ nào khác, thậm chí có thể nhờ phương tiện thông tin mà chưa cần ra quân đánh đã thắng như Tôn Tử đã dạy. Được chính quyền TC tận tình giúp đỡ trên đủ mọi phương diện, nhất là tài chánh và đào tạo chuyên gia, cũng như giúp Hoa Vi... ăn cắp kỹ thuật của thế giới.
Nhờ sự giúp đỡ này cũng như nhờ thị trường hơn một tỷ dân Tàu, Hoa Vi lớn như thổi. Hiện nay, ngoài các thiết bị thông tin, Hoa Vi là công ty sản xuất điện thoại di động ‘thông minh’ lớn thứ nhì trên thế giới sau Samsung của Đại Hàn, và trên cả Apple. Tài sản cũng như thu nhập của Hoa Vi lên tới khoảng 100 tỷ đô với gần 200.000nhân viên trên 170 quốc gia trên thế giới.
Ngoài thị trường khổng lồ Tàu ra, Hoa Vi cũng chiếm một thị phần rất lớn tại Đông Nam Á, Trung Đông, Phi Châu và Nam Mỹ. Một cách tổng quát, trên thế giới, dân giàu sang, theo thời trang của Âu Mỹ thì dùng Apple hay Nokia, trong các nước nghèo hay đang mở mang thì dân trung lưu dùng Samsung, dân nghèo mua Hoa Vi vì rẻ nhất, tuy không bền và hay bị trục trặc kỹ thuật, như tất cả các hàng hoá ma-dzê in China.
Tại Việt Nam, tất cả các công ty điện thoại như Viettel, Vietnamobile, Vinaphone, Mobifone,... đều dùng thiết bị của Hoa Vi, tuy dân chúng xài điện thoại di động iPhone và Samsung nhiều hơn.
Đáng nói hơn nữa, Hoa Vi hiện nay có bộ phận nghiên cứu và phát triển –research & development- về công nghệ thông tin lớn nhất thế giới với nhiều chuyên gia giỏi, rất trẻ, tốt nghiệp các trường lớn nhất thế giới, từ trường Mỹ đến Nhật và Âu Châu, với một ngân sách thật lớn khoảng 15 tỷ đô. Số chuyên gia về nghiên cứu lên tới gần 80.000 người, hay 40% tổng số nhân lực của cả công ty. Hiển nhiên là Hoa Vi có chủ ý muốn tự lập, không lệ thuộc vào các công ty Âu Mỹ trên phương diện kỹ thuật, nhắm mục đích cạnh tranh trực tiếp luôn.
Quan trọng hơn nữa, Hoa Vi có lẽ là công ty đi tiên phong trong kỹ thuật gọi là AI –Artificial Intelligence-, có thể dịch nôm na ra là ‘Thông Minh Nhân Tạo’. Là khu vực nghiên cứu khoa học quan trọng nhất trong tương lai cả chục năm tới.
Nhưng nguy hiểm hơn cả là đã có nhiều nghi ngờ Hoa Vi đã tích cực giúp bộ máy an ninh của nhà cầm quyền TC, vừa trong nước qua các hoạt động theo dõi và bắt bớ đối lập và ngoài nước qua các hoạt động tình báo và ăn cắp kỹ thuật quân sự cũng như doanh thương.
Vì tầm mức quan trọng của Hoa Vi, vừa quan trọng trong kinh tế TC, vừa quan trọng như là ‘vũ khí xâm lược kinh tế của bá quyền TC’ trên thế giới, TT Trump đặt ra sách lược đánh Hoa Vi. Một công ba chuyện: chặn bớt một đối thủ lớn của các công ty Mỹ, chặn bớt sự bành trướng của TC, và đồng thời dùng Hoa Vi trong chiến thuật điều đình mậu dịch hiện nay với TC [chính TT Trump đã tuyên bố có thể “bàn về Hoa Vi trong cuộc thương lượng mậu dịch hiện nay”]. TT Trump cũng viện dẫn nhu cầu an ninh quốc gia, nhưng có lẽ chỉ đúng một phần nhỏ, như Hoa Vi mua kính cho điện thoại di động thì đâu có liên quan gì đến chuyện an ninh quốc gia.
Đòn cấm các công ty Mỹ giao dịch với Hoa Vi là đòn đánh vào ‘tử huyệt’ của Hoa Vi vì hầu hết nguyên liệu cho các bộ phận ‘cứng’ -hardware- và nhất là nhu liệu –software- Hoa Vi xử dụng đều mua lại từ các công ty Mỹ như Apple, Google, Cisco, Intel, ... Sắc lệnh cấm giao dịch với Hoa Vi cực tai hại cho Hoa Vi vì khá nhiều đại tập đoàn công nghệ trên thế giới đã vội vã ngưng giao dịch, hay rút ra khỏi TC vì sợ Mỹ trừng phạt.
Công ty ARM là một trong những công ty đó. ARM không sản xuất nhưng vẽ hay thiết kế chips dùng trong tất cả các computer, điện thoại di động,... Là nhà cung cấp nhu liệu chính của Hoa Vi. Đây là một công ty của Anh, mới được một tỷ phú Nhật, ông Masayoshi Son mua lại với giá 32 tỷ đô năm 2016, nhưng phần lớn cơ xưởng đều hoạt động tại Mỹ, do đó, bị chi phối bởi luật cấm của Mỹ.
Không có giao dịch với các công ty Mỹ, Hoa Vi sẽ chết. Dĩ nhiên không chết ngay đâu, vì Hoa Vi đã có hợp đồng mua hàng của Mỹ từ lâu rồi. Nhưng sẽ chết trong tương lai vì không thể mua hàng mới, nghiã là không thể cập nhật với các tiến bộ và khám phá khoa học, các máy của Hoa Vi sẽ mau chóng trở thành lỗi thời, không còn khả năng cạnh tranh với các máy Âu Mỹ, Đại Hàn hay Nhật nữa. Chưa kể thiết bị của Hoa Vi cho đến nay vẫn còn nhiều lỗ hổng, sơ suất kỹ thuật, với một đặc điểm nhiều công ty lo ngại là rất yếu về phương diện bảo mật, tức là rất dễ bị thâm nhập vào phá hay truy lùng tin tức, dữ kiện.
Mỹ chặn Hoa Vi là chặn công nghệ tân tiến nhất và vũ khí chiến lược lợi hại nhất của TC.
Nghe rất khiếp cho TC. Nhưng vấn đề dĩ nhiên không giản dị như vậy. TC sẽ phản ứng và hậu quả cũng sẽ rất tai hại cho Mỹ.
Một cách ngắn gọn, nhiều công ty Mỹ sẽ chết nếu không có TC. Nếu TC trả đũa cấm hay giới hạn các công ty Mỹ mở hãng xưởng hay bán sản phẩm tại TC thì rất nhiều công ty lớn của Mỹ sẽ ngắc ngư. Công ty lớn nhất và bị thiệt hại trước nhất chính là Apple, giải thích việc giá cổ phiếu Apple rớt mạnh nhất, vì Apple sản xuất phần lớn iPhone và computer bên Tàu, và hơn 1/5 thu nhập và 1/3 lợi nhuận của Apple đến từ Tàu. Tuy Apple hy vọng nhiều dân Tàu sẽ bỏ điện thoại di động của Hoa Vi để mua iPhone vì sợ Hoa Vi trở thành lỗi thời, một số ứng dụng mới sẽ không xài được trên máy Hoa Vi.
Chẳng phải chuyện lắp ráp iPhone không mà đi xa hơn nữa, Apple mua bộ nhớ -memory chips- từ Toshiba, Samsung và Micron trong khi 3 công ty này sản xuất những chips này từ TC. Ngay cả pin điện –batteries- và các phụ kiện linh tinh như các hộp plastic và giấy cứng đựng iPhone hay laptop của Apple cũng được sản xuất từ TC.
Báo chí loan tin Apple mới chuyển một bộ phận phát triển nhu liệu –software development- qua Ấn Độ. Đây chỉ là việc nhỏ trong doanh vụ của Apple, không nghiã lý gì nhiều. Apple dĩ nhiên có thể đóng cửa tất cả các hãng xưởng tại TC hay tìm thị trường tại những nơi khác như Ấn Độ, Brazil,... nhưng đây là chuyện rất dài hạn, cả một chục năm là ít, trong khi trong ngắn hạn, Apple sẽ mất cả chục tỷ đô mỗi năm.
Một chuyên gia nghiên cứu và cho biết Apple có thể sản xuất tất cả mọi thứ tại Mỹ, không nhờ vào xứ nào khác hết, tuy nhiên trong trường hợp đó, một cái iPhone sẽ phải bán với giá 5.000 đô, thay vì 500-600 đô như hiện nay.
Quan trọng hơn nữa là chuyện liên quan đến cái gọi là ‘rare earth’. Dịch bừa theo kiểu Google là ‘đất hiếm’. Thực chất, rare earth không phải là đất, cũng chẳng hiếm. Đó là một số loại đá –mineral- gồm có 17 kim loại như nhôm, cobalt, thiết, ..., có nhiều đặc tính như cứng, chắc và bền, có tính từ trường rất cao, dẫn điện rất tột, hết sức nhẹ. Không hiếm gì vì chẳng hạn như ‘cerium’ là kim loại có nhiều hơn đồng –copper- trên thế giới hiện nay. Những kim loại rare earth được xử dụng triệt để trong kỹ nghệ truyền tin, điện thoại di động, computers, pin điện, chip, làm kính,... Nói trắng ra, không có rare earth thì không có điện thoại di động thông minh mà tất cả chúng ta hiện nay đều coi như sinh tử, không có không được.
Khoảng 80%-90% rare earth công nghệ Mỹ xử dụng là nhập cảng từ Tàu. Nếu như TC trả đũa, cấm bán rare earth cho Mỹ thì Apple và toàn thể kỹ nghệ điện thoại di động và computer của Mỹ sẽ lâm nguy ngay. Thiệt hại cho Mỹ phải tính là bạc ngàn tỷ ngay lập tức.
Tuy nhiên, đây chỉ là nói chuyện giả thuyết thôi chứ thực tế sẽ không có chuyện Tàu cấm bán rare earth cho Mỹ, vì quyết định này sẽ có hậu quả còn kinh hồn hơn thả bom nguyên tử xuống thủ đô Washington! Và bảo đảm Mỹ sẽ thả lại bom nguyên tử nào đó trên Bắc Kinh ngay. Thực tế hơn, TC chỉ cần giới hạn bớt việc xuất cảng rare earth thì các đại tập đoàn công nghệ Mỹ cũng đủ mệt rồi, và đây chính là chuyện TC đang hăm he.
Nhưng TC cũng không khoẻ hơn. Trước đây, TC cãi nhau với Nhật về chuyện vài hòn đảo, cấm xuất cảng rare earth qua Nhật để thị uy, nhưng chỉ vài tháng sau phải thu hồi lệnh này lại vì chính TC cũng bị thiệt hai nặng khi thiếu máy móc công nghệ Nhật vì Nhật thiếu rare earth giảm mức sản xuất.
Đó là chưa nói tới nhiều yếu tố bất lợi khác cho TC, như việc Mỹ vẫn có thể tự sản xuất rare earth vì Mỹ cũng đầy rare earth nhưng không khai thác vì đắt hơn mua của TC và có nhiều rủi ro đe dọa môi trường của Mỹ, cũng như Mỹ cũng có thể mua rare earth từ các nước khác, khi TC chỉ có khoảng 40% rare earth trên thế giới. Đồng minh Nhật hiện có mỏ chứa tới 16 triệu tấn rare earth, không thua gì TC, có thể đáp ứng nhu cầu hiện tại của cả thế giới. Cũng như Mỹ, Nhật đã không khai thác rare earth của họ vì sẽ tốn kém hơn mua của TC mà còn hại cho môi sinh Nhật. Tuy nhiên, những giải pháp thay thế trên là chuyện đường dài, trong ngắn hạn, TC có ưu thế hơn trong chuyện rare earth.
Một yếu tố bất lợi khác cho TC là áp lực quốc tế. TC chặn việc bán rare earth cho Mỹ sẽ gây khó khăn cho các đại tập đoàn hi-tech của Mỹ đang cung cấp thiết bị thông tin cho cả thế giới, có nghiã là TC sẽ gây khó khăn cho cả thế giới. Một chuyện TC sẽ phải suy tính kỹ. [*]
Trong cái thế giới liên lập này, với trận đánh Hoa Vi, cả hai bên đều sẽ bị thương tích nặng. Bên nào bị lỗ nặng hơn? TC sẽ bị thiệt hại nặng về kỹ thuật, sẽ tụt lùi lại cả chục năm vì Hoa Vi vẫn chưa đủ khả năng thay thế kỹ năng của Apple, Google, Cisco,… Nhưng các công ty Mỹ sẽ thiệt hại bạc tỷ, vẫn là chuyện nhỏ đối với các đại tập đoàn đa quốc của Mỹ. Nôm na ra, TC sẽ bị bể đầu trong khi Mỹ chỉ sứt trán.
Hiển nhiên, TT Trump nhìn vấn đề dưới con mắt chiến lược địa chính trị lâu dài, không quá quan tâm đến những thiệt hại tiền bạc ngắn hạn. Tuy nhiên, TT Trump cũng cho biết sẽ dành một ngân khoản 700 triệu đô để giúp nhiều công ty công nghệ Mỹ thay thế thiết bị của Hoa Vi. Con số nghe lớn, nhưng thực tế không bằng một giọt nước trong đại dương. Trong những ngày tới, giới lobby của các đại công ty Mỹ sẽ tốn bộn bạc mua chuộc các dân biểu, nghị sĩ, và truyền thông Mỹ để áp lực lên TT Trump.
Ta cũng không nên quên TT Trump là chuyên gia ‘hét giá’ trong các cuộc điều đình, để rồi sau đó sẵn sàng thoả hiệp và … bớt giá. Thí dụ mới nhất, sau khi hăm dọa tăng thuế quan trên tổng số 300 tỷ đô hàng nhập cảng từ TC, TT Trump đã hoãn lại quyết định trong sáu tháng để tiếp tục cuộc điều đình với phó thủ tướng TC Lưu Hạc.
Thực tế của hiện tại: TC là nước quá lớn không thể nào loại bỏ ra khỏi bất cứ sách lược nào trong khi Hoa Vi lại là công ty thiết bị thông tin lớn nhất TC và lớn nhất nhì trên thế giới. Khó có thể cấm quan hệ doanh thương với Hoa Vi được, mà chỉ có thể giới hạn phần nào, hay đặt điều kiện trao qua đổi lại nào đó thôi. Ngược lại, TC cũng không thể nào đuổi hết công nghệ Mỹ ra khỏi xứ, trực tiếp hay gián tiếp.
Tóm lại, câu chuyện chưa biết ngã ngũ như thế nào, chỉ biết là cuộc chiến thương mại Mỹ-TC đã leo thang thêm một vài bực lớn trong chiến thuật ‘hét giá’. Một mặt, ta có thể lo sợ vì hậu quả quá lớn, mặt khác, ta cũng có thể lạc quan khi nghĩ cả hai bên đã leo lên gần tới ‘đỉnh’ của cuộc hét giá, khó mà đi xa hơn, do đó, sẽ phải tìm ra giải pháp.
Phần trên, ta chỉ mới bàn đến khiá cạnh thuần tuý thương mại. Cuộc chiến mậu dịch Mỹ-TC phức tạp hơn và đi xa hơn nhiều, vì sau lưng câu chuyện bán buôn còn hai yếu tố quan trọng nữa là an ninh quốc gia và tác quyền hay tài sản trí tuệ.
Tin tức báo chí gần đây cho thấy hàng loạt vụ FBI bắt các hoạt động gián điệp của TC, từ gián điệp tài tử tiếu lâm như một bà Tàu bị bắt tại tư dinh của TT Trump tại Mar-A-Lago, tiểu bang Florida, cho đến các hoạt động quy mô mua chuộc giáo sư và sinh viên đại học cung cấp tin tức về các công trình nghiên cứu, rồi các vụ ăn cắp kỹ thuật 5G có thể giúp TC chui vào các hệ thống mạng tuyệt mật an ninh và quân sự Mỹ, cho đến những vụ lắt nhắt như làm hàng nhái, hàng giả dựa trên mẫu ăn cắp qua internet để bán trong các chợ Tàu.
Hoa Vi cũng đã có thành tích bị dính dáng vào những thưa kiện ăn cắp kỹ thuật của các tập đoàn công nghệ lớn như Cisco, Motorola, T-Mobile,…
Tổng giám đốc một công ty chuyên về an ninh mạng CyberSponse khẳng định “việc TC lớn mạnh thành một cường quốc trên thế giới phần lớn dựa vào các hoạt động gián điệp, ăn cắp kỹ thuật công nghệ Âu Mỹ”.
Hoạt động gián điệp ở đây chẳng phải chỉ là ăn cắp kỹ thuật Mỹ hay lùng tin tình báo an ninh kẻ thù Mỹ, mà còn trải rộng ra các hoạt động gián điệp an ninh và thương mại của tất cả các nước xử dụng thiết bị của Hoa Vi, và nhiều người nghi ngờ thiết bị của Hoa Vi có cài đặt ngầm các máy móc ăn cắp dữ liệu của người xử dụng. Ngoài Mỹ ra, một số quốc gia khác cũng cấm thiết bị của Hoa Vi như Úc và Ấn.
Chẳng có gì là chuyện bí mật hết vì ai cũng biết. Vấn đề là làm sao ngăn chặn thôi.
Hoa Vi chỉ là một đối tượng riêng rẽ trong khi Mỹ đã nhắm vào toàn bộ khu vực công nghệ TC. Ngoài Hoa Vi ra, cả nửa tá công ty hi-tech TC khác đã bị cấm giao dịch với Mỹ lấy cớ vì lý do an ninh quốc gia hay giao dịch với Iran là xứ bị cấm vận.
Hậu quả cụ thể chưa rõ ràng lắm, tuy nhiều chuyên gia đã tiên đoán những biện pháp cấm giao dịch với Mỹ sẽ có những hậu quả lớn nghiêm trọng nhất cho một số khu vực kinh tế TC ngoài ngành công nghệ, như ngành hàng không, sản xuất máy xe hơi, xe lửa,… trong tương lai khi các ngành này không thay thế hay cập nhật thiết bị phụ tùng được.
Tám năm dưới thời TT Obama đã là tám năm TC múa võ Sơn Đông, tự do tung hoành trên khắp thế giới, công khai ăn cắp kỹ thuật Âu Mỹ, phát triển trong nước, bành trướng ngoài nước,… trong khi TT Obama lo gập người xin lỗi cả thế giới vì mang mặc cảm Mỹ đã là một ‘đế quốc ưa can thiệp chuyện thiên hạ’. Bây giờ, gió đổi chiều, TT Trump là một trong cả triệu người nhìn thấy nguy cơ của Tàu đỏ, nhưng lại là người duy nhất dám thử làm một cái gì để chặn đứng nguy cơ này. Việc làm không dễ chút nào và sẽ gặp nhiều khó khăn. Những người cuồng chống Trump sẽ rình đợi để công kích mỗi bước lùi của Mỹ trong khi nhắm mắt phủ nhận những bước tiến.
Cũng phải nghĩ đến chuyện đánh Hoa Vi như là cách TT Trump thúc dục TC phải có thiện chí hơn, quyết định nhanh hơn trong cuộc điều đình mậu dịch hiện nay, vì TC hình như cố trì hoãn, kéo dài cuộc thương lượng, để xem tình hình bầu cử Mỹ, biết đâu kéo dài tới khi cụ ‘ngái ngủ’ Biden lên thì chính sách của Mỹ sẽ thân thiện hơn, trở về tình trạng tự do múa võ Sơn đông của thời Obama?
Một điều ‘lạ’ đáng chú ý: trong khi đảng DC và TTDC không bao giờ bỏ lỡ cơ hội đánh Trump thì trong cuộc chiến đánh Hoa Vi này, dường như không ai nghe thấy tiếng chống đối ồn ào nào của phe cấp tiến. Họ đồng ý với Trump sao?
Cuộc chiến mậu dịch TT Trump tung ra với TC là một ‘đại chiến thế giới’ quy mô và cực phức tạp, khó khăn, với những hậu quả vĩ đại khó lường nhưng cần thiết cho Mỹ và cho cả thế giới. Dù vậy không ít cụ tỵ nạn bị bệnh cuồng chống Trump với mắt ruồi không nhìn ra, mà vẫn chỉ nhìn thấy vài đôi giầy bà Ivanka trước đây sản xuất tại TC.
[*] Ghi chú: những tin về ‘rare earth’ viết ở trên là dựa vào bài nói chuyện của KTG NX Nghiã trên YouTube ngày 22/05/2019:
https://www.youtube.com/watch?v=pt6U3ZSUUPc
Ông Mueller không nói gì về chuyện TT Trump ‘thông đồng với Nga’ là mục tiêu chính của cuộc điều tra của ông. Coi như câu chuyện khoá sổ, khỏi bàn thêm.
Bây giờ, anh Wolff khai thác vấn đề để tiếp tục kiếm tiền, ra sách mới lấy tên là “Siege: Trump Under Fire”, tạm dịch là “Bao Vây: Trump Trên Lò Lửa”.
JUNE 1 - 2019
SIẾT CHẶT LUẬT DI TRÚ
Năm 1996, dưới thời TT Clinton, có một luật mới ra đời, bắt những người nhập cư vào Mỹ phải có người bảo lãnh, và người bảo lãnh đó phải hoàn toàn chịu trách nhiệm tiền bạc cho các vấn đề an sinh và y tế cho người mình bảo lãnh, ít nhất là trong 10 năm sau khi người di dân đã vào Mỹ.
Một cách cụ thể, ông A bảo lãnh cho ông B vào Mỹ. Nếu ông B có vấn đề gì về sức khỏe, phải đi nhà thương, bác sĩ, mổ xẻ, thuốc men,... ông A sẽ chịu trách nhiệm trả tiền nếu ông B không trả nổi. Hay nếu ông B nhận được trợ cấp nào đó, chẳng hạn như phiếu thực phẩm, thì ông B cũng phải hoàn trả lại, nếu không trả lại được, thì ông A sẽ chịu trách nhiệm hoàn trả chính phủ Mỹ.
Luật này có từ thời Clinton, nhưng được áp dụng rất lỏng lẻo, không đồng nhất, khi áp dụng khi không, hay khi áp dụng nửa chừng, đúng theo mô thức làm việc lè phè của công chức.
Bây giờ, TT Trump ra lệnh thi hành luật này một cách nghiêm chỉnh và tuyệt đối qua một văn thứ xác nhận lại. Theo lệnh TT Trump, bộ An Ninh Lãnh Thổ có thời hạn 90 ngày để ra chỉ thị rõ ràng hơn về việc áp dụng luật này.
Điều chưa rõ ràng lắm là không biết luật này có áp dụng hồi tố hay không, tức là có áp dụng cho những người nhập cư hiện đã ở Mỹ (trước ngày bộ An Ninh ra chi tiết áp dụng) dưới sự bảo lãnh của một thân nhân nào hay không, đã nhận trợ cấp hay đã nhận tiền dịch vụ y tế hay đã nhận phiếu thực phẩm mà chưa trả lại cho chính phủ hay không. Trên nguyên tắc, không thể nói chuyện ‘hồi tố’ được vì đây không phải là luật mới mà là luật đã có từ hơn 20 năm rồi. Bây giờ chỉ là chuyện thi hành luật nghiêm chỉnh thôi.
Nhiều người sẽ công kích TT Trump vô nhân đạo mà quên mất đây là luật của quốc hội do đa số DC biểu quyết và TT Clinton ký, không phải là luật do TT Trump mới sáng chế ra. Làm luật là phải áp dụng chứ làm luật cho có mà không áp dụng là lừa dân.
Nếu nói áp dụng đúng luật là tàn ác, thì đảng DC đang nắm đa số tại Hạ Viện đó, sao không sửa lại luật đó đi?
Một điều quan trọng nữa đáng ghi nhận là luật hoàn trả tiền chỉ áp dụng cho trường hợp bảo lãnh di dân nhập cư –immigrants-, chứ không áp dụng cho trường hợp qua Mỹ tỵ nạn –refugees- hay theo diện HO.
CHUYỆN DÀI BÁO CÁO MUELLER
Như cái gân gà của Tào Tháo, nuốt không được mà nhổ thì tiếc, đảng DC vẫn cố nhai báo cáo Mueller với hy vọng cuối cùng sẽ nuốt được khúc gân quá ngon. Phe DC với sự tiếp tay của TTDC, tiếp tục cố vặn vẹo công tố Mueller cho ra chuyện.
Trước áp lực nặng của quốc hội, công tố Mueller đã phải ra mắt báo chí. Đây là lần đầu tiên ông công khai họp báo kể từ ngày được bổ nhiệm làm công tố. Nhưng họp báo chỉ để đọc một bài viết sẵn, không cho ai đặt câu hỏi.
Cuộc họp báo hoàn toàn vô ích vì chẳng có gì mới lạ hết. Ông Mueller nói những gì ông viết trong báo cáo đã quá đầy đủ, không có gì để nói thêm. Cho dù quốc hội có bắt ông ra điều trần thì ông cũng không có gì để thêm bớt. Báo cáo của ông chính là điều trần của ông.
Ông Mueller không nói gì về chuyện TT Trump ‘thông đồng với Nga’ là mục tiêu chính của cuộc điều tra của ông. Coi như câu chuyện khoá sổ, khỏi bàn thêm.
Về vấn đề cách chức giám đốc FBI có là cản trở công lý hay không và tại sao ông Mueller không truy tố TT Trump, ông Mueller giải thích “Nếu chúng tôi tin tưởng chắc chắn Trump không phạm tội, chúng tôi đã nói rõ như vậy rồi” và cũng nói thêm “chúng tôi cũng đã không lấy kết luận là tổng thống đã phạm tội gì hay không”. Đây là chuyện ông bộ trưởng Tư Pháp Barr đã viết ngay trong tóm lược báo cáo: công Mueller cho biết việc cách chức giám đốc FBI hoàn toàn hợp lệ, làm đúng thủ tục và quyền hạn của tổng thống. Nhưng ông Mueller không thể kết luận là có cản trở công lý hay không vì ông không biết ‘ý định’ thực của TT Trump.
Ngoài ra, ông Mueller cũng cho biết “Truy tố tổng thống không phải là một ‘lựa chọn’ –option- cho ông vì luật hiện hành không cho phép chuyện này”. Ông nói “sẽ không công bằng –unfair- khi truy tố một tổng thống về một tội mà không có tòa nào cho là tội tòa có thể xử lý”. Ông cũng nói thêm “nếu tổng thống có phạm tội gì thì Hiến Pháp đã quy định những cách khác”. Có nghiã là tổng thống có thể bị truy tố, nhưng bằng cách khác, tức là qua đàn hặc, không phải qua một công tố của bộ Tư Pháp.
Diễn giải của phe DC và TTDC: ông Trump có tội, nhưng ông Mueller bị bộ Tư Pháp trói tay không cho truy tố, do đó quốc hội cần đàn hặc. Thông điệp của ông Mueller theo diễn dịch qua tiếng nôm của kẻ này hơi khác: quốc hội muốn truy tố tổng thống, cứ việc đàn hặc ông ta đi, đừng bán cái qua cho tôi, bắt tôi làm chuyện mà tôi không có quyền.
Nhưng câu chuyện không giản dị như vậy. Ngay ngày hôm sau, văn phòng ông Mueller ra thông báo cho biết ý ông không muốn nói là ông thấy TT Trump có tội nhưng không truy tố vì luật hiện hành không cho phép, mà ý ông chỉ muốn nhấn mạnh ông đã KHÔNG CÓ KẾT LUẬN TT Trump có tội hay không có tội; còn chuyện có truy tố tổng thống đương nhiệm được hay không là chuyện khác. Ông Mueller ca tụng việc ông Barr đã xử thế với báo cáo của ông với đầy thiện ý -good faith-. Ông viết cuộc điều tra đã chấm dứt, và kêu gọi dân Mỹ cần đoàn kết lại để canh chừng kẻ thù chung, ý muốn nói canh chừng nước ngoài xen vào chuyện nội bộ. Cuối cùng, ông Mueller cho biết ông đã đóng cửa văn phòng công tố và đã từ chức rồi.
Dĩ nhiên là lời kêu gọi của ông Mueller như nước đổ đầu vịt, và đảng DC và TTDC phớt lờ thông báo sau của ông Mueller, vì đã có chủ ý khai thác câu nói của ông Mueller hôm trước cho mục đích đàn hặc TT Trump.
Ý kiến ba xu cá nhân của kẻ này: ông Mueller đã không chu toàn trách nhiệm một cách đúng đắn khi ông kết luận “chúng tôi không khẳng định được TT Trump có tội hay không có tội”. Đây là cách nói ẫm ờ đi nước đôi có tính thủ thân, thiếu can đảm chính trị. Một là đưa bằng chứng rồi nói có tội, hai là nói không có tội vì chẳng có bằng chứng gì hết. Chỉ cần vậy thôi, còn chuyện truy tố TT Trump hay không là chuyện của bộ Tư Pháp lo, ông Mueller không cần phải giải thích lòng vòng rồi cải chính tới lui.
Trong câu chuyện này, CNN viết bài tố TT Trump đã tuýt ra ‘một tràng nói láo’ –“a flurry of lies”- và CNN vạch ra như sau:
- Chi phí điều tra: CNN tố TT Trump nói láo khi nói cuộc điều tra đã tốn 40 triệu đô. Theo chính CNN, chi phí cho nhóm ông Mueller chưa có con số cuối cùng, do đó, con số TT Trump đưa ra là nói láo. Nếu con số cuối cùng CNN chưa biết thì sao có thể nói là TT Trump ‘nói láo’? TT Trump đứng đầu hành pháp có thể đã biết con số này rồi thì sao? Nếu như sau đó, đúng như con số của TT Trump đưa ra thì sao? Ai nói láo?
- Hợp tác điều tra: TT Trump cho biết hành pháp đã hợp tác tuyệt đối, CNN cho là ‘nói láo’, bằng chứng là TT Trump đã không chịu cho ông Mueller thẩm vấn. Thật ra, ông Mueller đã hoàn toàn tự do điều tra, tự ý thuê gần hai tá luật sư đắt tiền nhất, phần lớn là theo phe DC, chính phủ trả tiền hết, thẩm vấn cả 500 người, có được 2.800 trát hầu tòa, được sự hợp tác vô hạn của hơn 40 nhân viên FBI,.., ròng rã cả hai năm trời. Như vậy chưa là hợp tác sao? Chỉ có một chuyện duy nhất là không có thẩm vấn tổng thống vì hai bên không đi đến thỏa thuận về điều kiện phỏng vấn trực tiếp, nhưng TT Trump đã trả lời một danh sách tràng giang đại hải câu hỏi trên giấy. Sau đó ông Mueller chấp nhận và không đòi thẩm vấn trực tiếp nữa. Trong hơn 250 năm lịch sử Mỹ, chưa có một công tố nào có quyền bắt một tổng thống phải chịu thẩm vấn. TT Clinton là người đã tự nguyện chịu thẩm vấn theo những điều kiện do chính ông đặt ra.
- Xung khắc quyền lợi (conflict of interests): TT Trump tố cáo việc điều tra vi phạm trắng trợn luật xung khắc quyền lợi. CNN cho là ‘nói láo’ vì ông Mueller đã được bộ Tư Pháp bổ nhiệm, sau khi đã thấy không có xung khắc quyền lợi gì hết. Thật ra, việc ông Mueller là bạn tâm giao với ông Comey từ đời TT Bush con mà lại đi điều tra việc ông Comey bị cách chức thì khó mà nói không có xung khắc quyền lợi. Hơn nữa, 12 luật sư của ông Mueller đã là những người công khai ủng hộ đảng DC, đã từng ủng hộ tiền cho đảng DC, có một người là luật sư riêng của bà Hillary, và một người đã từng truy tố con rể TT Trump. Như vậy chưa là xung khắc quyền lợi sao?
- Việc truy tố: TT Trump tuýt, nói ông không bị truy tố gì hết. CNN cho là ‘nói láo’, ông Mueller không truy tố chỉ vì luật không cho truy tố. Luật không cho truy tố là luật đã có từ đời nào rồi chứ có phải luật do TT Trump đặt ra đâu? Mà TT Trump nói ông không bị truy tố là sự thật, nói láo ở chỗ nào?
CNN bi thảm hoá vấn đề bằng cách chạy tít “a flurry of lies” nghe như cả trăm hay cả mấy chục chuyện nói áo, thật ra chỉ là 4 chuyện, mà cả bốn đều chẳng chứng minh được TT Trump đã nói láo.
TT TRUMP ĐÁNH THUẾ QUAN TRÊN HÀNG CỦA MỄ
TT Trump vừa ra quyết định sẽ đánh thuế quan 5% trên tất cả hàng nhập cảng từ Mễ kể từ ngày 10/6/2019 để ép Mễ phải có biện pháp ngăn chặn di dân từ Trung Mỹ băng qua Mễ để tràn vào Mỹ. Ông còn cho biết mức thuế quan này sẽ tiếp tục tăng dần cho đến 25% nếu chính quyền Mễ không có biện pháp nào giúp ngăn chặn làn sóng di dân này.
TT Mễ đã phản đối ngay, công kích TT Trump đã lấy biện pháp kinh tế để giải quyết một vấn đề xã hội. Nhưng ngay sau đó, ông đã gửi ngoại trưởng qua Hoa Thịnh Đốn để nói chuyện lại với TT Trump.
Quyết định mới nhất của TT Trump đã đe dọa việc phê chuẩn và thi hành thỏa ước mậu dịch mới giữa ba nước Mỹ, Mễ và Canada, là công trình TT Trump đã điều đình cả năm nay. Có tin nhiều nhân viên nội các then chốt cũng như dân biểu và nghị sĩ CH cũng không đồng ý với việc tăng thuế quan này. Do đó, chưa ai rõ đây có phải là quyết định cuối cùng hay chỉ là đòn ‘hét giá’ của TT Trump để bắt chính quyền Mễ phải có hành động cụ thể trong vấn nạn di dân.
Hay đây là cách TT Trump giữ lời hứa bắt Mễ trả tiền xây tường biên giới?
Dù sao thì người ta cũng thấy TT Trump coi vấn nạn di dân là ưu tiên, quan trọng hơn thỏa ước mậu dịch mới.
CẬP NHẬT BẦU CỬ
Danh sách ứng cử viên tổng thống của đảng DC có lẽ đã khóa sổ thật, với 24 ứng cử viên.
Con số nghe lớn, nhưng thực tế chỉ có khoảng nửa tá có chút hy vọng, số còn lại ra để lấy tiếng, như các dân biểu, nghị sĩ và thống đốc có thể ra tranh cử để củng cố vị thế của mình cho cuộc bầu cử tới của mình thôi. Hay anh thất nghiệp Beto O’Rourke ra kiếm tiền yểm trợ để sống qua ngày? [Anh ta đã kiếm được gần 10 triệu đô]
Bảng kê dưới đây cho thấy số tiền các ứng cử viên tổng thống đã thu nhận được tính đến cuối tháng Ba vừa qua. Cần ghi nhận khi đó, 4 ứng cử viên dưới cùng bảng chưa ra tranh cử nên chưa vận động được đồng nào.
TT Trump không có địch thủ nên nhận được tất cả tiền của khối CH.
Tin buồn cho phe DC; ba chuyên gia phân tách các kịch bản chính trị về cuộc bầu cử tổng thống năm tới, và cả ba đều đi đến kết luận là TT Trump sẽ tái đắc cử.
Đặc biệt là ông Mark Zandi, kinh tế gia của Moody, một công ty đầu tư lớn, đã ‘vẽ’ ra 12 kịch bản, dựa trên các thay đổi ứng cử viên, và thay đổi hoàn cảnh chính trị. Ông Zandi kết luận TT Trump thắng trong tất cả cái tá kịch bản đó.
Ngay cả ông Steven Rattner, cựu viên chức cao cấp của bộ Tài Chánh của TT Obama trong một bài viết trên báo phe ta New York Times, cũng đã nhìn nhận TT Trump có hy vọng rất lớn tái đác cử.
Thật ra, nếu ta nhìn vào những ứng cử viên của đảng DC, và nhất là nhìn vào khoảng trống về sách lược kinh bang tế thế của đảng DC, thì sẽ không là chuyện lạ gì nếu TT Trump tái đắc cử. Chương trình của đảng DC có thể tóm lược lại trong hai chữ: ‘Hạ Trump”. Để rồi chẳng ai biết đảng DC sẽ làm gì nếu hạ được TT Trump.
Trong khi đó thì đúng như thống đốc Bill Clinton đã nhận định, trong một cuộc bầu cử tổng thống, kinh tế vẫn là ưu tiên hàng đầu của cử tri. Khẩu hiệu của ông khi tranh cử năm 1992 rất giản dị: ‘It’s the economy, stupid!”. Mà nhìn vào tình hình kinh tế hiện tại thì đảng DC coi như vô phương. Ngụy biện ‘đó là kinh tế Obama kéo dài’ chỉ làm thiên hạ cười ruồi.
Một chuyên gia đã từng có thành tích tiên đoán trúng kết quả của 9 cuộc bầu tổng thống từ năm 1984 tới nay, ông Allan Litchman đã phán TT Trump sẽ tái đắc cử, ngoại trừ đúng một trường hợp là Hạ Viện đàn hặc ông. Theo ông Lichtman, có 13 yếu tố quyết định việc đắc cử, và trong tình trạng hiện hữu, TT Trump có lợi thế trong 10 yếu tố, và trong tương lai gần, ông không thấy làm sao những lợi thế đó có thể bị lật ngược được.
Nói cách khác, Hạ Viện không đàn hặc thì TT Trump sẽ thắng cử thôi. Chỉ xác nhận phe DC đang cố tìm cách đàn hặc không phải vì TT Trump có tội gì mà chỉ vì đó là cách duy nhất có thể hạ được ông thôi.
Tin khác: thống đốc DC của Nevada đã phủ quyết một dự luật quốc hội Nevada đã thông qua theo đó, đại biểu cử tri đoàn của Nevada đi bầu tổng thống sẽ bị bắt buộc phải bầu cho ứng cử viên được nhiều phiếu nhất trên cả nước thay vì bầu cho người được nhiều phiếu nhất tại tiểu bang theo như luật hiện hành. Âm mưu sửa luật bầu tổng thống của đảng DC bị một đòn nặng, càng khó thành công hơn.
TT TRUMP THOẢ THUẬN VỚI HẠ VIỆN
TT Trump và Ủy Ban An Ninh của Hạ Viện đã đạt được thỏa thuận, hoãn việc ra trát đòi tài liệu về tình trạng tài chánh của TT Trump từ các ngân hàng Deustch Bank (Đức) và Capital One. Thỏa thuận này đã đạt được sau khi một quan tòa phán Hạ Viện có quyền đòi những tài liệu này.
Hiện nay, không rõ thỏa thuận này đã đạt được qua các điều kiện hay nhượng bộ nào của bên nào.
TỐI CAO PHÁP VIỆN PHÁN QUYẾT VỀ PHÁ THAI
Một trường hợp liên quan đến luật phá thai của tiểu bang Indiana (do PTT Mike Pence ký khi, đó còn làm thống đốc Indiana) đã được TCPV cứu xét.
Có hai vấn đề được nêu lên:
- Vấn đề phá thai nếu thai nhi có triệu chứng bất thường –abnormality-. Theo luật mới của Indiana, sẽ không được phá thai nếu chỉ dựa trên các thử nghiệm cho thấy thai nhi có gì bất thường. Tòa dưới bác bỏ điều luật này, giữ luật hiện hành, tức là nếu thử nghiệm cho thấy thai nhi có vần đề là phá thai được ngay. TCPV phán hoãn quyết định để có thêm phán quyết của các tòa khác. Có nghĩa là luật mới của Indiana chưa được thi hành. Chưa thể nói bên nào thắng hay thua. Dù vậy, báo Washington Post bóp méo ngay: “TCPV không cho thi hành luật phá thai mới của Indiana”.
- Vấn đề thai nhi bị phá: TCPV biểu quyết 7-2 chấp nhận áp dụng ngay luật của Indiana phải chôn hay thiêu thai nhi bị phá ngay để tránh việc buôn bộ phận của thai nhi. Đây là chiến thắng lớn của ông Pence. Hai phiếu chống là của hai bà thẩm phán cấp tiến Ruth Ginsberg và Sonia Sotomayor, với lý do muốn hoãn việc thi hành toàn bộ luật phá thai mới, chứ hai bà không chống lại việc chôn hay thiêu thai nhi ngay.
Trong khi đó, thống đốc của Louisiana cho biết ông sẽ ký luật cấm phá thai rất gắt mới của tiểu bang, cấm phá thai sau 6 tuần thụ thai. Điểm đáng nói là luật phá thai mới này do một dân biểu DC thảo và thống đốc ký cũng là DC luôn.
SÁCH MỚI
Anh nhà báo Michael Wolff trước đây đã viết sách bôi bác thậm tệ chính quyền Trump dựa trên những khám phá của anh ta trong hậu trường Tòa Bạch Ốc. Anh này gian trá, giả bộ ủng hộ ứng cử viên Trump để chui vào làm việc một thời gian trong ê-kíp Trump. Sau đó khui ra cả trăm chuyện ‘xấu’ để bôi bác qua cuốn sách “Fire and Fury”.
Theo nhiều người làm việc trong Tòa Bạch Ốc khi đó, phần lớn các chuyện giựt gân của anh Wolff là tin phịa. Dù vậy, sách vẫn bán chạy hơn tôm tươi trong khối dân Mỹ cuồng chống Trump.
Bây giờ, anh Wolff khai thác vấn đề để tiếp tục kiếm tiền, ra sách mới lấy tên là “Siege: Trump Under Fire”, tạm dịch là “Bao Vây: Trump Trên Lò Lửa”.
Sách bàn về cuộc điều tra của công tố Mueller. Điểm quan trọng nhất mà sách mới nêu ra là công tố Mueller đã chuẩn bị xong việc truy tố TT Trump về tội cản trở công lý, với rất nhiều chi tiết và bằng chứng, nhưng giờ chót hủy bỏ ý định, không truy tố chuyện này nữa.
Nghe quá hấp dẫn, sẽ thu hút được rất nhiều tay cuồng chống Trump mua về đọc để… tự sướng. Vấn đề là… cũng vẫn là fake news của anh Wolff.
Ngay sau khi báo Anh The Guardian trích dẫn một số đoạn liên quan đến chuyện này trước khi sách được xuất bản, văn phòng công tố Mueller đã ra thông báo toàn bộ câu chuyện như anh Wolff viết là… phịa.
Trong khi đó, có một cuốn sách cũng mới ra lò, có cái tên rất dài là “We’ve Got People: From Jesse Jackson to AOC, the End of Big Money and the Rise of a Movement”. Đại khái viết về sự trổi dậy của cánh cấp tiến cực đoan trong đảng DC.
Điểm đặc biệt của sách này là đoạn ghi về phản ứng của bà Hillary khi nghe tin TT Trump cách chức giám đốc FBI, ông James Comey. Bà mừng quá, nhẩy tưng tưng, thiếu điều muốn ra họp báo cám ơn TT Trump. Nhưng bị các cố vấn kéo áo lại, khuyên bà trái lại, nên đả kích quyết định của TT Trump theo đúng bài bản chính thức của đảng DC khi đó.
Bà Hillary hận ông Comey thấu trời vì theo bà, ông này chính là thủ phạm khiến bà rớt đài khi ông tung tin mở lại cuộc điều tra về vụ email một chục ngày trước ngày bầu cử tổng thống.
JUNE 1 - 2019
Hoa Vi Có Thể Là Món Hàng Trả Giá Của TT Trump - CNN:
Cuộc Chiến Hoa Vi Gây Thiệt Hại cho Công Ty Mỹ - Yahoo Finance:
Hậu Quả Mất Hoa Vi - CNN:
Đánh Hoa Vi Có Lợi Cho Apple – Yahoo Finance:
Hoa Vi Sẽ Chết Nếu Mất Android – The Verge:
Hoa Vi Không Phải Chỉ Là Vấn Đề An Ninh – The Verge:
TC Chuẩn Bị Dùng ‘Rare Earth’ Làm Vũ Khí – Bloomberg:
TC Không Kiểm Soát Toàn Thể Sản Lượng Rare Earth Trên Thế Giới – The Verge:
Hoa Vi – Wikipedia:
Rare Earth – Wikipedia:
Thương Thảo Mỹ-TC Cần Bao Gồm Bảo Vệ Tài Sản Trí Tuệ - Fox Business:
