Bây giờ là tháng Chạp. Năm sắp hết, Tết lại sắp về. Tết
thì có nhiều chuyện để nhớ và để viết. Dù những bài viết chẳng ăn nhập gì tới
ba ngày Tết. Thí dụ:
Từ ngày bỏ xứ mà đi tính đến nay Ban Mê Thuột và tôi
đã xa nhau gần bốn chục năm ròng. Tôi sinh ở Ban MêThuột nhưng lớn lên ở Sài
Gòn. 67 năm đứng giữa đời này dù tôi không có ăn ở nhiều nhặn gì với cái xứ
“buồn muôn thuở” nhưng cũng đủ để mang theo trong lòng ít nhiều kỷ niệm ngọt
bùi lẫn chua cay.
Như mối tình đầu của tôi chẳng hạn, một mối tình thơ
dại đến tội nghiệp. Hồi đó ngay cái liếc mắt cũng hồi hộp nói gì đến hẹn hò nắm
tay nắm chân. Rồi cũng như triệu triệu mối tình đầu chia ly trên cái cõi đời ô trọc
này, kết cuộc tôi cũng đành gượng “vui” theo câu thơ an ủi của nhà thơ Hồ Dzếnh:
”tình chỉ đẹp khi còn dang dở”. Tôi là một tên phàm phu tục tử lòng đầy tạp
niệm, thà “đời mất vui khi đã vẹn câu thề” hơn là chẳng biết “mối tình đầu” của
tôi bây giờ trôi giạt ở tận phương trời nào, chồng con ra sao.
Anh Hùng Tuổi Trẻ
Rồi những thằng bạn ấu thời lớn lên lần lượt đi vào
chiến trường, mười thằng hy sinh hết bảy. Những anh hùng tuổi trẻ sống sót trở
về thì hình hài cũng chẳng còn toàn vẹn như thuở mẹ cha sinh ra. Có lần, tôi
xuống nghĩa địa làng viếng mộ ông anh tử trận, trong một thoáng tôi chợt nhận
ra mình ngơ ngác trước những cái chết quá trẻ của những người lính. Vì bờ cõi,
họ đã ngã xuống khắp các mặt trận ba miền đất nước. Xương máu anh hùng thấm vào
lòng đất, lòng biển, hồn thì bay về nhà.
Du Ca và trường xưa
Phong trào Du Ca Việt Nam Nam Nam
Miếng đất quê
Sau khi Ban Mê Thuột thất thủ ngày 10-03-1975, tôi bị Việt
Cộng thảy vào bốn vách đề lao học tập cải tạo. Ngày ngày vác cuốc đi lao động,
cuốc mảnh đất lên tôi cảm thấy xót xa cho nơi chôn nhau cắt rốn của mình. Miếng
đất quê trở nên lạnh lùng, xa lạ, như lúc nào cũng có cạm bẫy dưới chân. Buổi
chiều đàn chim xao xác bay về tổ, đoàn tù chúng tôi lặng lẽ trở về trại tù.
Năm 1979 tôi trốn thoát về Sài Gòn sống như phường trôi
sông lạc chợ, đến cuối năm vượt biển tới Thái Lan rồi tháng tư 1980 đi định cư
tại Canada. Từ đó đến nay đã hơn 34 năm ròng rã tôi chưa trở về quê nhà lần nào.
Nghe nói, và tôi cũng đã xem trong DVD hay trên mạng thấy bộ mặt Ban Mê Thuột
ngày nay đã hoàn toàn thay da đổi thịt. Thời chiến tranh, BMT trông giống như gương
mặt bụi bặm của một người đàn bà bị cày lên tan nát, bây giờ được tô son điểm
phấn sạch sẽ hơn, tráng lệ hơn. Những vết xích chiến xa, những dấu đạn hằn, những
tiếng khóc… đã chìm sâu trong quá khứ. Ngay cả cỗ xe tăng rạng sáng ngày
10-03-1975 lăn bánh vào thị xã, nay cũng đuợc tân trang, lau chùi những vết thù đem
chưng trên một bệ cao đặt giữa lối vào thành phố. Ngót 39 năm qua rồi như một cơn
ác mộng, nhiều người bỏ xứ mà đi tỵ nạn nay đã thoải mái hồi hương thăm quê. Riêng
những đứa con của Mẹ Núi như tôi chẳng biết bao giờ mới có thể an nhiên trờ về
như lời của một bài ca:
“Ta về như một đứa con hoang.
Trong vòng tay Mẹ Núi ru hời. Gối đầu lên ngọn Bắc Chư Pao. Ta đánh giấc giữa rừng
đại ngàn. Ta về như là đứa con ngoan. Trong tình thương của lũy tre làng. Người
Ê Đê khoác vai núi đứng. Mừng đứa con về”.
PHAN NI TẤN
