Nếu tình trạng thực phẩm bẩn không được cải thiện, ‘cơn bão’ ung thư sẽ tấn công người Việt và trong vòng 5 năm tới, Việt nam sẽ có gần 1 triệu người mắc ung thư.
Bệnh nhân ung thư tại bệnh viện K 3 Tân Triều.
Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), năm 2012 số người trưởng thành được chẩn đoán mắc ung thư trên toàn thế giới là 14,1 triệu người.
Bản thân GS.TS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư TP.HCM đã dự đoán về ‘cơn lốc’ ung thư kinh hoàng này sẽ tiếp tục tấn công người Việt.
Theo số liệu từ cơ quan Quốc tế Nghiên cứu Ung thư thì ung thư là ‘sát thủ’ mạnh tay nhất so với các bệnh khác.
Tổ chức này dự đoán, năm 2030, sẽ có xấp xỉ 21,4 triệu ca mới và 13,2 triệu ca chết vì ung thư trên toàn cầu.
Nhiều người đặt câu hỏi, đâu là nguyên nhân khiến ung thư hoành hành như vậy?
Trăn trở về điều này, trên facebook của mình, TS Lương Hoài Nam chia sẻ: “Bà con, bạn bè, đồng nghiệp của tôi bị chết ung thư nhiều vô kể. Việt Nam là nước có tỷ lệ ung thư cao bậc nhất thế giới.
Con số ngày sẽ còn tăng mạnh, vì nói chung đã bị ung thư thì chỉ có chết, sớm hay muộn thôi, y học chưa chữa được.
Tỷ lệ ung thư ở nước ta cao là vì một cuộc sống bẩn hóa chất: Ăn bẩn. Uống bẩn. Thở bẩn.
Từ thành thị đến nông thôn, khắp cả nước, chỗ nào cũng đầy bụi bặm, rác rưởi. Chợ cóc, quán xá vỉa hè khắp nơi, mất vệ sinh khủng khiếp.
Nhiều người kinh doanh độc ác “tiêm” hoá chất vào người dân qua thực phẩm, rau quả, món ăn, đồ uống, đồ dùng, đồ chơi trẻ em… Không khí đầy khí thải công nghiệp và giao thông độc hại, hầu như không được kiểm soát”.
Nhiều chuyên gia khác cũng đều khẳng định, một trong những nguyên nhân hàng đầu hiện nay là thực phẩm bẩn.
Ung thư đại trực tràng.
Trong khi đó, GS.TS Nguyễn Bá Đức, phó Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam khẳng định, 80% tác nhân gây ung thư từ bên ngoài gồm các yếu tố nhiễm vi khuẩn HPV, virus viêm gan B.
Ô nhiễm môi trường như khói thuốc lá, bụi khói công nghiệp, hậu quả của chất độc da cam trong chiến tranh và đặc biệt là ô nhiễm thực phẩm khiến nhiều người mắc bệnh.
Còn PGS.TS Hoàng Công Đắc, bệnh viện Medlatec cho biết: “Hiện nay có 5 loại ung thư phổ biến thường gặp đó là ung thư phổi, gan, dạ dày, ung thư vú và đại tràng.
Các nhà khoa học cho rằng nhiễm xạ, nhiễm độc, siêu vi trùng, các độc tố dẫn đến ung thư. Một trong những nguyên nhân dễ gây ung thư là thói quen ăn uống, dùng thực phẩm muối như thịt muối, dưa muối, thực phẩm lên men, thịt hun khói. Những thứ dễ lên men và đồ chế biến sinh ra nấm mốc cũng rất nguy hiểm.
Nhiều người ung thư do sử dụng thực phẩm còn tồn dư chất bảo vệ thực vật, dư lượng kháng sinh. Ở Việt Nam nào thì rau muống tưới nhớt, phun thuốc bảo vệ thực vật. Thậm chí, thu hoạch rồi, người ta còn phun tiếp”.
“Ở Tiệp Khắc (cũ) và Pháp, dân người ta rất ý thức. Mỗi khi phun vào cây trồng thuốc bảo vệ thực vật, họ đều có biển ghi ngày phun để khi thu hoạch cách xa ngày đó.
Hơn nữa, người ngoài thấy đề biển vậy, cấm ai dám sờ vào cây để hái, vì sợ ảnh hưởng sức khỏe”, PGS Đắc cho hay.
Vì sao ung thư ở Việt Nam tăng nhanh khủng khiếp?
(VTC) – Theo nghiên cứu thì ung thư do di truyền chiếm một tỉ lệ vô cùng nhỏ, trong khi đó có đến 80% số bệnh nhân mắc ung thư là do tác động của các yếu tố môi trường bên ngoài.
GS.TS Nguyễn Bá Đức
Tránh cũng không thoát
Nếu như năm 2000, Việt Nam chỉ có khoảng 69.000 ca mắc ung thư thì tới năm 2010, con số này đã tăng gần gấp đôi lên 126.000 ca. Ước tính vào năm 2020, số mắc ung thư sẽ gần 200.000 ca.
Tại Việt Nam, ung thư ở nam giới tăng nhanh nhất là phổi, dạ dày, đại trực tràng, thực quản; ở nữ tăng nhanh nhất là ung thư vú, đại trực tràng, dạ dày, tuyến giáp.
Theo GS.TS Nguyễn Bá Đức, Phó Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam, sở dĩ số ca mắc ung thư tăng nhanh do 3 nguyên nhân chính là: Thực phẩm bẩn, môi trường ô nhiễm, do tuổi thọ tăng. Trong đó tác nhân từ thực phẩm đứng hàng đầu, chiếm khoảng 35%, thuốc lá chiếm 30%, di truyền chỉ chiếm 5-10%.
“Tức cứ 10 người ung thư thì có gần 4 người do ăn phải thực phẩm không an toàn và có 3 ca từ do thuốc lá gây nên”, GS Đức thông tin.
Tuy nhiên GS Đức cho rằng, thuốc lá là cái có thể nhìn thấy để tránh, còn thực phẩm rất đa dạng, không thể tránh hết được. Bản thân thực phẩm không có hại nhưng các hoá chất trong thực phẩm là cái nguy hại nhất, thông qua ăn uống, rất nhiều chất độc hại chui vào cơ thể mà mọi người không hay.
“Ngày xưa rau củ đâu có thuốc trừ sâu, đâu có chất kích thích tăng trưởng. Giờ bơm hôm trước hôm sau đã thu hoạch. Vì chạy theo lợi nhuận, mọi người đang đầu độc lẫn nhau”, GS Đức nói.
Ngoài ra để thức ăn được đẹp, để được lâu, người bán không ngần ngại đổ chất bảo quản vào thịt cá, hoa quả, đồ ăn chín, đồ đóng hộp, dùng hoá chất công nghiệp nhuộm màu thực phẩm… chưa kể thực phẩm ôi thối như lòng thối, thịt thối, mực thối vẫn được tái chế lại như thường…
Theo GS Đức, khi ăn phải thực bẩn, thực phẩm tồn dư hoá chất sẽ không bị ung thư ngay nhưng sẽ tích tụ trong cơ thể, đến thời điểm nhất định sẽ trở thành tác nhân gây ung thư.
Cứ 10 người mắc ung thư thì có gần 4 người
do ăn phải thực phẩm không an toàn
Chế biến thực phẩm sai cách
GS Đức cho rằng, ngoài nguồn gốc thực phẩm, một tác nhân gây ung thư phổ biến ở Việt Nam là do chế biến thực phẩm sai cách xuất phát từ thói quen, sở thích ăn uống.
“Các loại đồ chiên rán ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra các amin dị vòng có khả năng gây ung thư. Đồ nướng trên than như thịt xiên nướng, bún chả sẽ hình thành các hydrocarbon thơm đa vòng, đơn cử như pyrene (có trong nhựa đường và bồ hóng) gây ung thư”, GS Đức phân tích.
Nhiều người Việt cũng có tâm lý tiếc của khi ăn gạo mốc, các loại hạt mốc, đồ khô bị nấm mốc… hoặc tập quán ăn mắm tôm, dưa muối, hành muối mà không biết đây đều là những tác nhân gây ung thư.
“Ăn nóng quá, mặn quá cũng là tác nhân gây một số loại ung thư. Hay ăn nóng dễ gây ung thư thực quản, mặn quá gây ung thư đường tiêu hoá, đặc biệt là dạ dày, ruột. Ăn nhiều chất béo, mỡ động vật làm tăng tỉ lệ mắc ung thư vú, đại trực tràng, tuyến tiền liệt”, GS Đức dẫn chứng.
Do đó, để phòng chống ung thư, GS Đức khuyên mọi người cần từ bỏ thuốc lá, chọn thực phẩm sạch, ăn nhiều rau củ, tập luyện thường xuyên và khám sức khoẻ định kỳ, để từ đó phát hiện ung thư sớm, tỉ lệ điều trị thành công sẽ cao hơn.
Tuy nhiên GS Đức thừa nhận, dù biết thực phẩm là nguyên nhân chính gây ung thư nhưng với tình hình hiện tại, người dân không biết đâu mà tránh.
“Cứ nói rau sạch, thịt sạch nhưng người dân muốn truy nguồn gốc rất khó. Rau, thịt đã vậy, ngay cả đến nguồn nước cũng không được sạch hoàn toàn” – GS Đức nói và cho biết không phải cứ mắc ung thư là dấu chấm hết. Nếu được phát hiện kịp thời, hoàn toàn có thể chữa khỏi.
“Tôi từng có người bạn mắc ung thư gan sống đến hơn 20 năm, một bệnh nhân mắc ung thư vú đến nay đã 43 năm và vẫn hoàn toàn khoẻ mạnh. Đáng tiếc, những trường hợp đó không nhiều, còn tới 70% bệnh nhân ung thư ở nước ta đều đến viện khi đã ở giai đoạn muộn. Khi đó hiệu quả điều trị sẽ hạn chế hơn”, GS Đức trăn trở.
Ung thư gan ở nam giới do lạm dụng bia rượu
Trần Ngoan (VnExpress) – Công việc phải thường xuyên tiếp khách, ngày nào ông An cũng nhậu và uống nhiều bia rượu, gần đây khám định kỳ phát hiện khối ung thư gan kích thước 10 mm.
Ông An 56 tuổi, sống và làm việc tại quận Bình Thạnh, TP HCM, cho biết suốt 20 năm nay hầu như ngày nào cũng uống bia rượu. Nhiều lần bác sĩ cảnh báo về tác hại của thức uống có men, ông rất sợ bệnh nhưng luôn biện minh “90% hợp đồng làm ăn ký trên bàn nhậu, không uống thì sao mọi việc suôn sẻ được. Đối tác mời, mình không thể từ chối”.
Hàng tháng ông bố 2 con này đều đi khám sức khỏe định kỳ kết quả gan không bị vấn đề gì, cũng không nhiễm virus siêu vi B hay C. Gần đây ông cảm thấy trong người mệt mỏi hơn bình thường, sức khỏe giảm sút dần nên đến bệnh viện tầm soát ung thư gan thì phát hiện có một khối u 10 mm. Bán tín bán nghi, ông An tiếp tục sang Singapore khám cũng cho kết quả tương tự. Bác sĩ bảo rất may ông phát hiện bệnh sớm nên kịp thời phẫu thuật cắt toàn bộ khối u, nếu để ung thư lan ra rộng hơn sẽ rất nguy hiểm.
Ông Lương, 60 tuổi, làm nghề nông ở tỉnh Đồng Tháp có thói quen “uống rượu giải sầu” mấy chục năm nay. Gần đây ông cụ cảm thấy đau tức vùng hạ sườn phải, uống thuốc không hết. Gia đình đưa ông đi khám ở bệnh viện huyện, phát hiện có một khối u rất to ở gan. Kết quả chụp MRI tại một bệnh viện ở TP HCM cho thấy ông Lương bị ung thư biểu mô tế bào gan. Đây là loại bệnh thường gặp, chiếm 80% các loại ung thư gan ở người Việt.
Ung thư gan được phát hiện sớm nhờ MRI Primovist. Ảnh: MD.
Theo thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Minh Đức, Bệnh viện Quốc tế Phúc An Khang, ung thư gan xếp hàng thứ ba trong nhóm ung thư gây tử vong nhiều nhất toàn cầu, chỉ sau phổi và dạ dày. Bệnh rất phổ biến ở Việt Nam, ước tính trung bình mỗi năm có trên 10.000 ca mới phát hiện, tỷ lệ này cao nhất thế giới.
Thực tế lâm sàng ghi nhận nguyên nhân dẫn đến ung thư gan bao gồm viêm gan mạn tính do virus viêm gan C và B, bên cạnh đó là thói quen nghiện bia rượu dẫn đến xơ gan và ung thư. Theo các nhà nghiên cứu, Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ rượu bia nhiều nhất thế giới, thực trạng này góp phần đáng kể làm tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan thời gian qua.
Bác sĩ Đức giải thích gan là cơ quan chuyển hóa và lọc độc lớn nhất của cơ thể. Bia rượu đều chứa chất cồn rất độc với gan. Người ta dùng rượu bia để đầu óc được lâng lâng sảng khoái nhưng cũng là lúc gan làm việc quá tải và mệt mỏi nhất. Đến một lúc nào đó tế bào gan không thể làm việc tốt nữa sẽ bị suy giảm chức năng, các tế bào gan mất đi và thay thế bằng các tế bào mô xơ không có chức năng, gọi là tình trạng xơ gan. Lúc gan bị xơ cũng là lúc gan không thể chuyển hóa và lọc độc, các chất độc sẽ ứ lại trong cơ thể, dần dần giết chết bệnh nhân.
Bác sĩ Đức lưu ý thêm, khi tế bào gan mất chức năng sẽ hoạt động kém hiệu quả và không kiểm soát được rất dễ nảy sinh các loại đột biến gene dẫn đến tình trạng ung thư gan. Ung thư diễn tiến âm thầm, người bệnh không hay biết gì. Đến khi có triệu chứng như khó tiêu, tức vùng hạ sườn phải, sờ thấy u, vàng da…thì đã ở giai đoạn quá muộn. Nhiều trường hợp sau khi phát hiện, thời lượng sống chỉ còn tính bằng tuần hoặc tháng.
Việc tầm soát sớm ung thư gan cho các đối tượng thuộc nhóm nguy cơ như bệnh nhân viêm gan B, C và xơ gan, người dùng rượu bia lâu năm là rất quan trọng. Nhờ đó giúp phát hiện sớm tình trạng tổn thương gan, u, xơ hay ung thư gan để có hướng can thiệp bảo vệ “nhà máy lọc độc” lớn nhất cơ thể này.
Hiện có rất nhiều phương pháp tầm soát ung thư gan như siêu âm, cộng hưởng từ thông thường (MRI), xét nghiệm các loại AFP… Các phương pháp này chỉ mang tính chất gợi ý, vẫn cần thêm một bằng chứng cụ thể hơn là sinh thiết khối u để khẳng định bản chất ung thư. Trường hợp ung thư gan có đường kính nhỏ hơn 20 mm thì việc sinh thiết cực kỳ khó khăn và có nhiều rủi ro. Ngày nay nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới đã sử dụng thuốc Primovist kết hợp với cộng hưởng từ MRI để chẩn đoán ung thư gan mà không cần phải sinh thiết.
Từ năm 2010 đến nay, các quốc gia lớn như Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Hà Lan đã sử dụng MRI Primovist là phương pháp chính thống trong khảo sát ung thư gan, suy chức năng gan sớm trên các đối tượng nguy cơ. Việt phát hiện ung thư sớm sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của người bệnh.
Nghiên cứu cho thấy trên 90% tế bào ung thư gan không thể hấp thu và chuyển hóa gadoxetic axit nên sẽ có ít nhất 90% số ca ung thư gan được chẩn đoán chính xác bằng phương pháp MRI Primovist mà không cần sinh thiết. Điều này mang lại rất nhiều lợi ích cho cộng đồng, đặc biệt là bệnh nhân viêm gan, xơ gan, người có thói quen uống rượu bia cần tầm soát gan định kỳ mỗi 6 tháng hoặc một năm.
Dược chất gadoxetic axit sau khi tiêm vào cơ thể
được tế bào gan hấp thụ và đào thải qua đường mật.
Để phòng tránh bệnh ung thư gan, bác sĩ Đức khuyên nên hạn chế uống rượu bia, quan hệ tình dục cần có biện pháp an toàn tránh lây nhiễm siêu vi viêm gan B và C. Nếu chưa có kháng thể bảo vệ cơ thể chống lại viêm gan siêu vi B thì cần phải chích ngừa đầy đủ.
