Nếu quí vị giữ bình tĩnh, quí vị đã có 50% cơ hội để sống sót, 50% phần còn lại sẽ tùy thuộc vào sự hiểu biết và phản ứng đúng hay sai, nhanh hay chậm của quí vị.
-----
Sinh sống trên đất Mỹ này, xe hơi là phương tiện giao thông không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Nhiều người thường nói, ở bên Mỹ này mà không có xe hơi thì như bị cụt chân. Điều này càng đúng hơn cho những người cư ngụ tại những nơi mà hệ thống chuyên chở công cộng thiếu thốn hay không thuận lợi, không đáp ứng được nhu cầu di chuyển của nhiều người, ví dụ như tại Orange County.
Lái xe là một nhu cầu cần thiết, một việc chúng ta làm hàng ngày, quen thuộc đến nỗi trở nên một phản xạ tự nhiên. Dầu vậy, rất ít người trong chúng ta biết cách hành sử khi bất thình lình gặp những trường hợp khẩn cấp trong khi lái xe như xe bị bể bánh, xe thắng không ăn, xe bị trượt, xe bị hết nước, xe bị hết dầu, xe đâm xuống sông...
Nếu một trong những điều này không may xảy ra trong khi chúng ta đang lái xe với vận tốc cao, và nếu chúng ta không bình tĩnh, không phản ứng đúng cách, sinh mạng của chúng ta và những người thân trong xe có thể bị nguy hiểm.
Sự bình tĩnh là điều tối quan trọng trong bất cứ trường hợp khẩn cấp nào. Nếu quí vị hoảng hốt, quí vị sẽ làm cho tình thế trở nên tệ hại hơn vì trong nhiều trường hợp, quí vị chỉ có một vài giây để phản ứng mà mạng sống của quí vị và những người thân trong xe hoàn toàn tùy thuộc vào sự quyết định của quí vị trong thời gian ngắn ngủi đó. Nếu quí vị giữ bình tĩnh, quí vị đã có 50% cơ hội để sống sót, 50% phần còn lại sẽ tùy thuộc vào sự hiểu biết và phản ứng đúng hay sai, nhanh hay chậm của quí vị. Phản ứng nhanh, đúng phương pháp sẽ tăng cơ hội sống còn của quí vị và những người trong xe một cách đáng kể.
Dưới đây là những trường hợp tiêu biểu trong rất nhiều trường hợp khẩn cấp có thể xảy ra trong khi chúng ta đang lái xe.
Xe bị đứt thắng:
Quí vị đang lái xe, bỗng nhiên thắng xe của quí vị không còn hữu hiệu để ngừng xe lại hay giảm tốc lực xe nữa. Quí vị đạp mạnh trên bàn thắng, nhưng xe vẫn chạy vù vù. Hệ thống thắng xe của quí vị đã bị hư hỏng. Thắng không ăn, hay còn gọi là đứt thắng, thường xảy ra không báo trước, do một trong những hư hỏng liên quan đến hệ thống thắng xe của quí vị như hết dầu thắng, ống dẫn dầu bị bể, heo dầu bị hư, bố thắng mòn quá mức... Xe của quí vị có thể hư thắng khi quí vị đang ở trong thành phố, đang ở trên xa lộ hoặc tệ hơn nữa, đang đổ dốc trên đường đèo.
Bất cứ trong trường hợp nào, luôn giữ bình tĩnh, nên nhớ mục đích tối hậu của quí vị là tìm mọi cách để dừng xe lại một cách an toàn càng sớm càng tốt.
Nếu thắng bị hư khi quí vị đang chạy xe, những điều quí vị cần làm là: Giữ bình tĩnh.
- Không nên tắt máy xe vì nếu quí vị không cẩn thận, tay lái có thể bị khóa, quí vị không còn có thể điều khiển xe được nữa. Hơn nữa, khi quí vị tắt máy xe, tay lái sẽ trở nên rất nặng khó điều khiển.
- Bật đèn chớp emergency, bóp kèn, nháy đèn pha để ra hiệu cho những xe chung quanh biết quí vị đang gặp trở ngại nguy hiểm để họ tránh xa.
- Đạp thắng nhiều lần, hy vọng thắng sẽ hoạt động trở lại.
- Buông chân ga.
- Trả về số nhỏ. Nếu quí vị lái xe số tay, trả số về số 4 hoặc 3, rồi 2, rồi 1. Nếu quí vị lái xe số tự động, kéo cần số về hết phía sau.
- Từ từ kéo thắng tay và lách vào lề phải.
Chú ý: Cẩn thận khi kéo thắng tay. Nếu quí vị kéo thắng tay quá mạnh, quá nhanh, xe của quí vị có thể bị trượt hoặc có thể bị quay vòng 360 độ.
Nếu sau một thời gian ngắn xe quí vị vẫn không dừng lại, có lẽ hệ thống thắng tay của quí vị đã bị cháy và trở nên hoàn toàn vô hiệu. Để ý và tức khắc lái xe vào những run-away-ramp. Đây là những đường hoặc exit đặc biệt dành cho những xe đang đổ dốc bị hư thắng. Đường thường được trang bị những đụn cát để dừng xe lại. Hầu hết trên các đoạn đường đổ dốc đều có bảng chỉ dẫn để vào những con đường đặc biệt này.
Nếu không có run-away-ramp, cố gắng làm giảm tốc lực xe bằng cách quẹt bên phải của xe vào những chướng ngại vật trên đường như bụi rậm, bờ rào cản... Đừng lo lắng về sự hư hại của chiếc xe. Mạng sống của quí vị và những người trên xe quan trọng hơn.
Nếu quí vị đã làm hết mọi cách mà xe vẫn không dừng, cách cuối cùng để làm cho xe ngừng lại là ủi xe vào bụi rậm. Bụi rậm bên đường là chỗ an toàn nhất cho trường hợp này.
Chú ý: Tuyệt đối không bao giờ lao xe vào gốc cây, cột đèn hay mỏm đá. Luôn luôn ghi nhớ là, trong những điều tệ hại, quí vị sẽ có cơ hội sống còn nếu quí vị khôn ngoan chọn điều ít tệ hại nhất. (H.N)
Quí vị đương lái xe trên xa lộ với tốc lực cao, bỗng nhiên một trong 4 bánh xe của quí vị bị nổ vì những lý do như bánh xe mòn quá độ an toàn (gai xe mỏng hơn 1/32 hay .030 của một inch), bánh xe cán qua những vật sắc nhọn, bơm bánh xe quá độ... Xe của quí vị lập tức sẽ bị mất thăng bằng, và sẽ chao đảo. Những điều quí vị cần làm trong trường hợp này là:
- Giữ bình tĩnh và không đạp thắng. Nếu quí vị hốt hoảng đạp thắng, xe của quí vị có thể quặt về một bên và sau đó sẽ lật và sẽ lăn nhiều vòng.
- Buông chân ga và kềm chặt tay lái. Sau một vài giây chao đảo, xe của quí vị sẽ lấy lại được thăng bằng và quí vị có thể điều khiển xe.
- Sau khi xe hết chao đảo, bật đèn chớp emergency, đạp thắng và từ từ lách vào lề phải.
Nếu quí vị đang ở gần lối ra xa lộ, lái xe chậm ra khỏi xa lộ. Đừng bận tâm về việc hư vỏ xe và niền xe. Sự an toàn của quí vị quan trọng hơn. Nếu quí vị ở quá xa lối ra xa lộ, tắp và đậu xe sát lề phải. Gọi 911 xin tiếp cứu nếu quí vị có điện thoại cầm tay. Nếu đang ở gần hộp điện thoại khẩn cấp trên xa lộ, quí vị có thể gọi xin tiếp cứu tại đó. Quí vị chỉ cần nhắc điện thoại lên, điện thoại sẽ tự động nối với tổng đài và sẽ có nhân viên trực giúp đỡ quí vị.
Trong khi chờ đợi để được tiếp cứu, vào trong xe, khoá chặt cửa xe cho đến khi thấy cảnh sát hoặc nhân viên của hãng kéo xe tới.
Chú ý: Tuyệt đối không bao giờ băng ngang xa lộ hoặc thay bánh xe trên xa lộ. Không mở cửa xe cho bất cứ một người lạ mặt nào nếu không phải là cảnh sát hay nhân viên của hãng kéo xe. Xin hãy đừng quên vụ giết hại bà Cindy Nguyễn mới xảy ra tại San Jose vào tháng 9 vừa qua. Giữa ban ngày, xe bà bị hư và một người đàn ông đã tới ngỏ lời giúp bà. Không may cho bà, đó là một tên kẻ cướp đang chạy trốn cảnh sát. Thi thể của bà đã được tìm thấy vào sáng hôm sau. Cho nên, quí vị xin nhớ đừng mở của xe cho ai khác ngoài cảnh sát hay nhân viên hãng kéo xe.
Xe bị trượt (skid or hydroplaning):
Xe bị trượt có nhiều lý do, thường là vì quí vị thắng gấp, quẹo gắt hoặc vì đường trơn trợt trong mùa mưa, hay đường bị đóng băng. Nếu quí vị không để ý và bảo trì vỏ xe của quí vị đúng mức đến nỗi chúng bị mòn quá độ (gai bánh xe mỏng hơn 1/32 của một inch), quí vị đang đánh bài với sinh mạng của quí vị và những người thân trong xe mỗi khi quí vị lái xe trên đường hoặc xa lộ, nhất là vào mùa mưa hoặc mùa tuyết.
Lý do là khi những bánh xe của quí vị quá mòn, những rãnh bánh xe sẽ không còn khả năng thoát nước hoặc gai xe không còn khả năng bám trên mặt đường, khi quí vị lái xe qua khoảng đường mưa ướt đóng vũng, hoặc qua đoạn đường bị đóng băng, xe của quí vị sẽ có cơ hội bị trượt ngang và quí vị sẽ mất sự điều khiển chiếc xe. Đôi khi xe của quí vị sẽ trượt trên làn băng mỏng (hydroplaning) như người trượt tuyết.. Trường hợp này thường xảy ra khi xe đạt tốc độ 35miles/giờ, tệ nhất là khoảng 55miles/giờ. Những điều nên làm trong trường hợp này là:
- Giữ bình tĩnh và không đạp thắng. Nếu quí vị hốt hoảng đạp thắng, xe của quí vị có thể sẽ quay vòng 360 độ, sẽ lật và lăn nhiều vòng, sẽ đâm vào gốc cây hoặc thành xi măng chắn trên xa lộ.
- Buông chân ga.
Nếu xe trượt vì đi ngang qua đoạn đường có nước đọng vũng, quí vị chỉ cần kềm chặt tay lái, sau khi xe qua khỏi vũng nước, xe sẽ trở lại thăng bằng, quí vị sẽ có thể lấy lại sự điều khiển xe.
Nếu xe đuôi bị trượt ngang vì đường đóng băng hay tuyết, quí vị chỉ cần bẻ tay lái cùng chiều với đuôi xe đến khi quí vị cảm thấy có thể điều khiển được xe. Sau đó, cẩn thận bẻ tay lái ngược lại đến khi xe trở lại thăng bằng.
Máy xe bị nóng quá độ (engine overheating):
Máy xe bị nóng quá độ có thể do nhiều nguyên nhân như bình nước hoặc những ống cao su dẫn nước bị lủng làm mất hết nước, bơm nước bị hư, dụng cụ điều hoà nhiệt độ (thermostat) bị hư hoặc dây kéo cánh quạt bị đứt... Nhiều khi chỉ vì quí vị xài máy lạnh quá độ trong mùa Hè, hoặc bị kẹt xe nhiều tiếng đồng hồ trên đường hay xa lộ cũng làm cho máy xe bị nóng quá mức.
Trong điều kiện bình thường, cây kim chỉ nhiệt độ trong xe của quí vị sẽ nằm ở giữa mực nóng (H) và lạnh (C). Quí vị nên luôn để ý đến cây kim này. Nếu một khi nó vượt khỏi mức chính giữa của H và C, quí vị sẽ phải có hành động. Những điều nên làm trong trường hợp này là:
- Nếu quí vị đang ở một nơi xa lạ và điều kiện an toàn không cho phép quí vị dừng lại, và nếu cây kim chỉ nhiệt độ chưa hoàn toàn lên đến vạch đỏ (H), quí vị có thể tiếp tục lái về nhà, đến nơi an toàn, hoặc đến tiệm sửa xe nếu quí vị làm những điều sau đây:
1. Tắt máy lạnh.
2. Quay tất cả cửa kiếng xuống và mở máy sưởi đến mức tối đa bằng cách kéo cần nhiệt độ về hết tay phải và mở quạt đến mức mạnh nhất. Những điều này có thể giúp làm giảm nhiệt độ máy xe để quí vị có thể chạy tiếp tục.
Nếu điều kiện an toàn cho phép hoặc nếu cây kim chỉ nhiệt độ đã lên đến vạch đỏ, quí vị nên dừng lại bên lề đường, tắt máy, mở nắp xe và chờ cho máy nguội hoặc gọi cho cảnh sát hoặc xe kéo.
Chú ý: Điều tối quan trọng trong trường hợp này là không bao giờ mở nắp bình nước khi máy xe còn nóng. Nếu quí vị mở nắp bình nước xe trong khi máy xe còn nóng, nước trong bình sẽ xịt ra với một áp xuất rất cao, quí vị sẽ bị phỏng hoặc bị mù. (H.N)
Hãy tưởng tượng khi đang lái xe, quí vị muốn xe chạy chậm lại, nhưng khi quí vị nhấc chân ra khỏi bàn đạp ga, xe vẫn chạy bon bon. Hoặc bất thình lình quí vị đang lái xe bình thường thì bàn đạp ga tự nhiên bị kéo xuống, xe của quí vị vọt tới trước và gia tăng tốc lực ngoài ý muốn. Quí vị phải làm gì trong trường hợp này?
Điều đầu tiên quí vị cần làm là: Giữ thật bình tĩnh.
Sau đó: Bật đèn chớp emergency rồi tắt máy xe.
Chú ý: Cẩn thận, vặn chìa khoá ngược chiều kim đồng hồ chỉ một nấc. Tay lái xe sẽ bị khoá cứng nếu quí vị vặn hết hai nấc.
- Đạp thắng cho xe ngừng lại cành nhanh càng tốt
- Nhấn kèn, pha đèn, ra hiệu cho những xe chung quanh biết quí vị đang gặp trở ngại và tắp vào lề phải. Tay lái xe quí vị sẽ rất nặng nhưng quí vị vẫn có thể bẻ lái được.
Xe không thể bẻ lái được:
Xe không thể bẻ lái được có thể xảy ra bất cứ lúc nào và không báo trước. Quí vị không còn điều khiển được xe như ý muốn. Có thể hệ thống bẻ lái xe của quí vị đã bị hư một bộ phận. Đôi khi, quí vị vẫn điều khiển xe được nhưng tay lái rất nặng, như trường hợp dây kéo bị đứt hoặc phần trợ lực tay lái (power steering) bị hư. Những điều cần quí vị làm trong trường hợp này là giữ thật bình tĩnh. Rồi sau đó:
- Bật đèn chớp emergency.
- Nhấn kèn, pha đèn, ra hiệu cho những xe chung quanh biết quí vị đang gặp trở ngại nguy hiểm để họ tránh xa.
- Đạp thắng để xe ngừng lại càng sớm càng tốt.
- Đậu xe sát lề và gọi cho cảnh sát hoặc xe kéo.
Xe bị mất áp suất của nhớt máy:
Khi đèn báo áp xuất nhớt máy bất thình lình hiện lên, không có nghĩa là xe quí vị bị hết nhớt, mà đó là dấu hiệu của áp suất nhớt xuống thấp hơn mức bình thường. Điều này có thể do xe thiếu nhớt, bơm dầu xe bị hư, hoặc đôi khi chính hệ thống đèn báo bị hư. Trong bất cứ trường hợp nào, quí vị nên dừng xe lại tức thời và kiểm soát lại hệ thống nhớt. Những điều nên làm trong trường hợp này:
- Bật đèn chớp emergency và tắp xe vào lề phải.
- Mở nắp xe và kiểm soát mực nhớt bằng cây đo. Nếu mực nhớt quá thấp, đổ thêm nhớt (luôn luôn đem theo trong xe ít nhất một hoặc hai lon nhớt dự trữ). Kiểm soát lại mực nhớt.
- Nếu mực nhớt ở mức bình thường mà đèn báo vẫn sáng, nếu quí vị không nghe những tiếng kêu bất thường từ động cơ xe, và nếu điều kiện an toàn không cho phép để quí vị chờ cảnh sát hoặc xe kéo đến, quí vị có thể lái xe một vài dặm để đến tiệm sửa xe, nhưng đừng lái xa hơn.
Xe bị đâm xuống sông, hồ
Trong một vài trường hợp họa hiếm xe của quí vị bị lạc tay lái và đâm thẳng xuống sông hoặc xuống hồ. Thông thường, xe của quí vị sẽ nổi vào khoảng vài phút trước khi chìm hoàn toàn xuống nước. Nếu quí vị bình tĩnh và nếu quí vị hành xử đúng cách trong thời gian này, quí vị sẽ có nhiều cơ hội thoát ra ngoài và sống sót. Điều quí vị cần làm trước tiên là giữ thật bình tĩnh.
Đừng phí thì giờ vô ích để tìm cách mở cửa xe. Áp xuất bên ngoài của nước sẽ làm cửa xe quí vị không thể nào mở được. Do vậy, quý vị hãy quay cửa kiếng xuống và thoát ra ngoài bằng cửa sổ.
Nếu cửa kiếng xe của quí vị thuộc loại power, và quí vị không thể hay chỉ có thể quay cửa kiếng xuống được một phần vì điện trong xe bị mất, nhanh chóng di chuyển về phía sau xe nơi vẫn còn dưỡng khí (vì đầu xe nặng sẽ chìm trước), chờ đến khi trong xe hoàn toàn ngập nước để áp xuất bên ngoài và bên trong bằng nhau, hít một hơi dài, mở cửa xe và thoát ra ngoài. (H.N)
Trong xã hội bon chen hiện nay trên đất Mỹ, buồn ngủ hoặc mệt mỏi trong khi lái xe là một trong những nguyên nhân chính đưa đến tai nạn trên xa lộ đưa, cướp đi mạng sống của hằng trăm ngàn người tại Mỹ.
Phương thuốc chữa bịnh buồn ngủ hay nhất là giấc ngủ. Vì vậy, nên cố gắng ngủ đầy đủ trước khi ngồi trước tay lái hoặc trước khi làm một cuộc hành trình đường dài. Không bao giờ lái xe quá sức của mình hoặc trên 12 tiếng một ngày.
Nếu quí vị đang lái xe và bỗng dưng cảm thấy buồn ngủ, hoặc có những triệu chứng như mệt mỏi, chảy nước mắt, đầu óc mơ màng, mở mắt không nổi, giật mình tỉnh giấc khi xe cán lên những lằn đinh ngăn đường... và nếu quí vị không dừng xe lại mà vẫn tiếp tục lái, quí vị đang đánh bài với sinh mạng của chính quí vị, của những người thân trong xe và của những người chung quanh.
Những điều quí vị cần phải làm ngay là: Bật đèn chớp emergency rồi tắp vào lề, dừng xe lại và đổi tay lái cho người khác.
Nếu quí vị chỉ có một mình: Xuống exit nếu quí vị đang ở trên xa lộ, tìm nơi an toàn và ngả ghế ngủ khoảng 15 hay 20 phút để lấy lại sức, ra khỏi xe và đi bách bộ chung quanh xe khoảng 10 phút để máu lưu thông tuần hoàn trong cơ thể, hoặc làm một vài động tác thể dục. Quí vị sẽ cảm thấy tỉnh táo và có thể tiếp tục hành trình.
Nếu quí vị không thể xuống exit, quay cửa kiếng xuống nếu trời lạnh, hoặc quay cửa kiếng lên và mở máy lạnh tối đa khi trời nóng. Điều nên nhớ là, nhiệt độ trong xe càng cao sẽ làm quí vị càng thêm buồn ngủ.
- Nếu trong xe có đá lạnh, lấy một cục và bỏ lên sau gáy
- Uống cà phê nóng hoặc trà nóng (trà sâm là tốt nhất).
- Nghe nhạc “giựt gân” hoặc nói chuyện với người bên cạnh.
Nếu đã làm tất cả các điều trên mà quí vị vẫn lim dim, mơ màng, hoặc giật mình tỉnh giấc mỗi khi xe cán qua lằn đinh ngăn đôi đường, quí vị phải tức khắc tìm chỗ an toàn ngừng xe lại và ngủ một giấc để lấy lại sức. Không bao giờ cố gắng tiếp tục lái xe khi quí vị đang buồn ngủ.
Những xa lộ tử thần
Tại Hoa Kỳ, có những xa lộ được mệnh danh là những xa lộ tử thần vì số người tử thương trên những xa lộ này. Đó là những xa lộ xuyên bang, hoặc trong tiểu bang, thường được gọi là xa lộ đồng quê, chỉ có hai lối (lanes) cho xe chạy, chỉ có lằn đinh ngăn đôi đường nhưng không có tường chắn ở giữa. Quí vị nên tránh dùng những xa lộ này nếu có thể. Thay vào đó, quí vị nên dùng những xa lộ có tường chắn ở giữa và có nhiều lối cho xe chạy. Nếu quí vị bắt buộc phải dùng những xa lộ này, xin nhớ kỹ những điều sau đây:
- Chỉ qua mặt ở những chỗ mà lằn vẽ đứt đoạn ở bên phần đường của mình.
- Khi muốn qua mặt xe khác, quí vị phải chắc chắn là phía trước không có xe ngược chiều đang đi tới, hoặc nếu có xe ngược chiều đang đi tới, quí vị phải chắc chắn là quí vị có đủ thời giờ để qua mặt.
- Không bao giờ qua mặt xe khác tại những khúc đường quanh, hoặc trên dốc.
- Không bao giờ qua mặt xe khác khi điều kiện thời tiết không an toàn như bị chói nắng, sương mù, mưa, tuyết, đường đóng băng.
Chú ý: Tuyệt đối không bao giờ qua mặt ban đêm khi quí vị nhìn thấy hai ánh đèn xe phía trước dù rất nhỏ. Lý do là quí vị sẽ không thể lượng định được khoảng cách của chiếc xe ngược chiều và sẽ không có đủ thì giờ để qua mặt.
Nếu quí vị đang lái xe trên những xa lộ này và bỗng dưng quí vị nhận thấy chiếc xe ngược chiều đang từ từ lấn sang phần đường của quí vị. Điều này thường xảy ra vì người tài xế của chiếc xe đó lơ đãng, không tập trung trong việc lái xe, đang buồn ngủ, đang bị ảnh hưởng của rượu, ma túy, thuốc uống hoặc do những lý do khác, thì quí vị phải làm gì?
Nếu quí vị không nhanh chóng hành động hoặc hành động không đúng cách, sinh mạng của quí vị và của những người thân trong xe sẽ bị nguy hiểm. Những điều quí vị nên làm trong trường hợp này là:
- Bóp kèn, pha đèn báo động người tài xế của chiếc xe ngược chiều. Hầu hết trong mọi trường hợp, người tài xế chiếc xe ngược chiều sẽ sửa sai và trở về phần đường của anh ta.
Nếu bóp kèn và pha đèn không đem lại kết quả, lái xe về sát phía bên phải để tránh tai nạn.
Chú ý: Không bao giờ lách về phía trái vì người tài xế xe ngược chiều có thể giật mình, sửa sai và lách về bên phải của anh ta. Kết quả là quí vị và người tài xế xe kia sẽ đụng nhau ở giữa đường.
Du lịch xuyên bang bằng xe hơi là điều rất thú vị, đem lại cho chúng ta những kinh nghiệm khó quên, nhưng chúng ta cũng phải chấp nhận một thực tế rất phũ phàng: xe hơi là loại vũ khí giết người nếu chúng không được sử dụng đúng cách nhất là trong những trường hợp khẩn cấp.
Chúc các quí vị lái xe thật cẩn thận và an toàn! (H.N)
