Nạn Đói Năm Ất Dậu - 1945 tại Bắc Việt

​ Nạn đói lên tới tột đỉnh, người dân các vùng Thanh – Nghệ, Thái Bình, Nam Định, Vĩnh Phúc… lũ lượt kéo về Hà Nội mong kiếm được miếng ăn duy trì sự sống. Phố xá tràn ngập người ăn xin và xác người chết đói.

Nông dân lũ lượt kéo nhau ra thành phố xin ăn. Trong ảnh là một đoạn đường phố Sinh Từ, nay là phố Nguyễn Khuyến, Hà Nội, năm 1945. Ảnh tư liệu.

Người đói thì đông mà người có khả năng giúp đỡ thì có hạn nên cảnh cướp bóc, tranh giành nhau miếng ăn thường xuyên diễn ra. Các gia đình ở gần đường đến bữa phải đóng cửa lại, nếu không người đói xông vào tận nhà cướp miếng ăn ngay trên miệng.

Xác người chết đói đầy đường phố Hà Nội, xe bò chở đi chôn không xuể, phải dùng xe tải. Ảnh tư liệu.

Ông Nguyễn Văn Việt: “Những ngày cùng các bạn tráng sinh đi nhặt xác chết về chôn cất đã để lại trong tâm trí tôi vết đau mãi không phai mờ”. Ảnh: Phương Hạnh.

.

Trên đường phố tại Phủ Lý (Hà Nam) năm 1945, hai em bé đổ cháo vào miệng bố, nhưng cháo chảy ngược ra ngoài vì hàm răng người bố đã cứng, không khép lại được.

Khi chụp bức ảnh này, nghệ sĩ Võ An Ninh được cho biết, cha mẹ các em đều đã chết vì đói

Trẻ em mút vỏ ốc thối nhặt được trên đường phố Nam Định.

Đồng bào bị đói từ Nam Định, Thái Bình, Phủ Lý, Hải Phòng, Hải Dương kéo nhau về Hà Nội để xin ăn. Trong lúc ngồi chờ phát chẩn, nhiều người chưa kịp nhận phần đã lăn ra chết.

Đỉnh điểm của nạn đói, tháng 3/1945, xác người chết đói la liệt trên đường phố Hà Nội, không thể phân biệt nam nữ, già trẻ. Tình nguyện viên nhặt được là dồn một chỗ chờ xe đến chở đi chôn.

Tại Hà Nội, xác người chết được tập trung về các góc đường.

Bãi chợ Hàng Da (Hoàn Kiếm), hàng nghìn nạn nhân từ khắp các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên, Hải Dương… lê lết xin cứu tế.

Trước chợ Cửa Nam (Hoàn Kiếm), những nạn nhân còn đủ sức cất bước đi thành từng đoàn người về trại Giáp Bát và Viện Tế bần (sau phố Sinh Từ – Nguyễn Khuyến ngày nay).

Nạn nhân đói tại trại Giáp Bát.

Để tìm đường sống, nhân dân nhiều nơi cướp lại gạo, thóc của phát xít Nhật để ăn. Trong ảnh, người dân chặn đường giành lại thóc trên đường Hà Nội – Hà Đông, bị lính Nhật đánh đập dã man.

Quét những hạt gạo rơi vãi trên đường phố Hà Nội.

Xương sọ người chết đói 1945 được xếp lại trong hầm tại nghĩa trang Hợp Thiện, Hà Nội

 Ảnh Võ An Ninh/Bảo tàng Lịch sử Việt Nam