Trụ sở bộ Quốc Phòng - Lầu Năm Góc, Washington DC, Hoa Kỳ ngày 29/03/2018REUTERS/Yuri Gripas/File Photo
Luật ngân sách quốc phòng Mỹ (NDAA) cho năm 2019, được Quốc Hội thông qua ngày 01/08/2018, đã tăng thêm hơn 10% so với tài khóa 2018 và đạt đến 716,3 tỉ đô la. Ngoài tăng cường một số hoạt động viễn chinh ở Afghanistan, Syria, Irak, Somalia, tăng lương cho quân nhân và hiện đại hóa lực lượng quân sự, Trung Quốc trở thành đối tượng chính bị nhắm đến trong Luật Ngân sách Quốc Phòng Mỹ, theo phân tích của nhà báo Bill Gert trên trang Washington Free Beacon ngày 08/08/2018.
Kiềm chế bành trướng quân sự
Thứ nhất, Luật ngân sách quốc phòng 2019 kêu gọi Ngũ Giác Đài mở rộng bán vũ khí cho Đài Loan, đồng thời tổ chức các cuộc tập trận chung với lực lượng quốc phòng của hòn đảo mà Bắc Kinh luôn coi là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc.
Washington đã rút lời mời Hải Quân Trung Quốc tham gia RIMPAC 2018 vì Bắc Kinh tăng cường bồi đắp và quân sự hóa bất hợp pháp nhiều đảo đá đang có tranh chấp ở Biển Đông.
Lời kêu gọi không mời Trung Quốc tiếp tục tham gia RIMPAC được giải thích một phần qua nhận xét của thượng nghị sĩ Cộng Hòa Jim Inhofe, thành viên danh dự của Ủy ban Quân lực, về đà gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc. Ông Jim Inhofe đã nỗ lực để Luật ngân sách quốc phòng mới tập trung đối phó mọi hành động thù nghịch của Trung Quốc, như hỗ trợ và tham gia huấn luyện các đồng minh trong khu vực, thường xuyên báo cáo hoạt động bất hợp pháp, kể cả gián điệp của Trung Quốc.
Điểm thứ ba trong Luật ngân sách quốc phòng 2019 là yêu cầu bộ Quốc Phòng Mỹ công bố nhiều hơn hành vi bức hiếp của Bắc Kinh ở Biển Đông và những nơi khác. Ví dụ các hoạt động quân sự và bồi đắp đảo của Trung Quốc trong khu vực phải được thông báo ngay lập tức cho Quốc Hội lưỡng viện Mỹ và công bố rộng rãi để nắm rõ hơn về hoạt động của Trung Quốc.
Điểm thứ tư, căn cứ vào các cuộc tấn công tin học của Trung Quốc, Luật ngân sách quốc Phòng 2019 cũng trao cho quân đội quyền được phản công đáp trả các mối đe dọa từ Trung Quốc, Nga, Bắc Triều Tiên hoặc Iran. Ngoài ra, bộ Quốc Phòng Mỹ còn được yêu cầu đánh giá khả năng chiến tranh điện tử với Trung Quốc và Nga.
Vẫn theo Luật ngân sách quốc phòng 2019, Ngũ Giác Đài có thể tự lập kế hoạch hành động 5 năm và xác định các lực lượng cần thiết nhằm ổn định vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương. Ngoài ra, hàng năm, bộ Quốc Phòng cũng phải báo cáo với Quốc Hội lưỡng viện về hoạt động xây dựng hạ tầng, căn cứ quân sự trên biển của Trung Quốc, cũng như các chiến dịch gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong các lĩnh vực truyền thông, thương mại, văn hóa…
Theo dõi chặt chẽ hoạt động thương mại của Trung Quốc
Tuy nhiên có một thiếu sót trong luật ngân sách 2019 là việc bỏ điều khoản liên quan đến việc cấm xuất khẩu công nghệ Mỹ cho tập đoàn viễn thông ZTE của Trung Quốc, để chắc chắn được tổng thống Donald Trump phê chuẩn. Tập đoàn ZTE, sử dụng linh kiện của Mỹ và bị tình nghi có liên quan đến quân đội Trung Quốc, đã được Washington nới lỏng trừng phạt vốn được áp dụng do tập đoàn này vi phạm cấm vận đối với Iran và Bắc Triều Tiên.
Chính vì điểm này, thượng nghị sĩ Cộng Hòa Marco Rubio đã bỏ phiếu chống luật ngân sách 2019 vì theo ông các nghị sĩ Mỹ đã nhượng bộ quá dễ dàng, «đã đến lúc phải mở to mắt. Không một nước nào do thám chúng ta và đánh cắp sở hữu trí tuệ của đất nước chúng ta như Trung Quốc và họ sử dụng các công ty truyền thông như ZTE để làm việc này ».
Một điểm mới được nêu trong Luật ngân sách quốc phòng 2019 là cứ hai năm, Ủy Ban Đầu Tư Nước Ngoài vào Mỹ thuộc bộ Ngân Khố phải lập một bản báo cáo chi tiết về hoạt động đầu tư của Trung Quốc tại Hoa Kỳ, như lĩnh vực đầu tư, các công ty mới lập hoặc bị mua lại có giá trị dưới 50 triệu đến 1 tỉ đô la, xác định danh tính của các công ty Trung Quốc và chi nhánh nằm dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh, cũng như số người lao động.
