Nguyễn Tài Ngọc
Du khách Việt đến miền Nam California tham quan Santa Ana Phước Lộc Thọ, thăm Hột Vịt Lộn Long An, hay ghé vào Chiêm Tinh Gia Huỳnh Liên bói một quẻ xem mình có thể lấy được vợ bé mà vợ lớn không biết thì bây giờ nên lái xe nửa giờ đồng hồ đến gần downtown Los Angeles, sẽ có một nơi nữa đáng xem: chiếc phi thuyền Space Shuttle Endeavour ở California Science Center, địa chỉ là 700 Exposition Park Drive, Los Angeles, CA 90037. Information ở cuối bài về vé vào cửa.
Năm 1969, Tổng Thống Richard Nixon chấp thuận cho chương trình Space Shuttle được tiến hành. Năm 1972, Quốc Hội thiết lập ngân sách xây dựng. Có cả thẩy sáu chiếc Space Shuttle được hoàn thành: Columbia , Challenger, Discovery, Atlantis, Endeavour, vàEnterprise Columbia Columbia
Với tổng số tiền tiêu hơn 200 tỷ dollars, nhiều người cho rằng chương trình Space Shuttle thất bại vì những lý do sau đây:
- Số phi hành gia tử thương quá nhiều.
- Hoàn thành quá ít mục tiêu dự định: Lúc khởi đầu, số lượng Space Shuttle bay vào không gian dự tính là 50 chuyến mỗi năm. Trong vòng 30 năm từ 1981 đến 2011, tổng số dự tính là 1,500 phi vụ. Thế mà số chuyến bay thật sự chỉ là 135.
- Quá đắt: tổng kết chương trình Space Shuttle tốn hơn 200 tỷ, đắt gấp hai lần dự định. Tính ra mỗi chuyến bay tốn hơn 1.5 tỷ dollars.
- Space Shuttle không phải là máy bay không gian hữu hiệu như Apollo. Mỹ phải trở lại phi thuyền loại Apollo nhưng không có ngân sách chấp thuận nên chương trình vào không gian bây giờ bị ngưng trệ hoàn toàn. Hiện thời Mỹ không có phi thuyền vào không gian nên phải trả tiền mướn dùng phi thuyền Nga Sô hoặc của tư nhân Hoa Kỳ.
Khi chương trình Space Shuttle chấm dứt, NASA phân phối bốn chiếc Space Shuttle cho bảo tàng viện của bốn thành phố:
-Chiếc Enterprise cho Intrepid Sea-Air Space Museum , New York City, New York
-Chiếc Discovery cho Udvar-Hazy Center , Chantilly , Virginia (gầnWashington , DC
-Chiếc Atlantis cho Kennedy Space Center , Merritt Island , Florida
-Chiếc Endeavour cho California Science Center , Los Angeles ,California
Endeavour bay 25 lần, phi vụ đầu tiên vào năm 1992, cuối cùng vàotháng 5, 2011. Nó được đặt tên theo chiến thuyền HMS Endeavour của Captain James Cook (Anh) dùng đi mạo hiểm thế giới vào năm 1768-1771. Vì thế, chữ Endeavour viết theo tiếng Anh, có chữ u trong chữ vour, chứ không viết theo tiếng Mỹ, Endeavor.
Vào tháng 10 năm 2012, California Science Center bỏ ra 10 triệu dollars di chuyển chiếc Endeavour từ phi trường LAX đến California Science Center, khoảng cách là 15 miles (24 km). Sở dĩ phải tốn đến 10 triệu vì họ phải kéo nó trong đường xá thành phố, cắt hơn 400 cây trồng hai bên đường (họ trồng lại 1000 cây nhỏ), gỡ và gắn lại đèn lưu thông, cột đèn đường....
Nguồn : ctvnews.ca
Nguồn : dailyrepublic.com
Nguồn : framework.latimes.com
Click vào link này xem time-lapse video, ảnh chụp từ đầu đến cuối rồi ráp lại như video của cuộc di chuyển chiếc Endeavour trong hai ngày (click play):
và link này cho thấy làm sao họ lấy chiếc Endeavour xuống từ trên lưng chiếc Boeing 747:
Hôm tôi đi thì đầy những học sinh tiểu học cũng đến xem. Trường học bên Mỹ có chương trình gọi là field trip, nhà trường dẫn học sinh đến tận nơi học trong sách vở để xem. Có nhiều con nít đến nỗisuýt làm tôi... điên. Cặp vợ chồng nào mới lấy nhau thì nên đến đây để xem mình nên có con hay không. Tôi bảo đảm ở đây một giờ với cả trăm con nít thì khi về nhà hai vợ chồng sẽ ăn xí mụi làm phương thuốc ngừa thai cả đời.
Toilette của Space Shuttle. Tôi thấy xấu hổ cho các đấng nam nhikhi đọc hàng chữ in ở phần để hai bàn chân: "NO STEP IN". Có nghĩa là họ bắt các ông phi hành gia đi toilette phải ngồi xuống như phụ nữ chứ không thể vừa đứng huýt sáo, vừa tạo ra thác nước Niagara Falls
Bánh xe của Space Shuttle, giá $5,560 mỗi cái. Bốn bánh xe ở thân phi thuyền dùng chỉ một lần, hai bánh xe ở đầu máy bay dùng hai lần.
Nhà bếp. Trên không gian mọi vật bay lơ lửng nên muối tiêu phải biến chế thành chất lỏng vì những hạt muối tiêu nhỏ sẽ bay tứ tung trong phi thuyền.
Phần dưới máy bay là khoảng 27,000 miếng tiles chống nhiệt giúp cho phi thuyền không bị cháy từ sức ma-xát nóng đến 1,650 độ F (3,000 độ C) khi phi thuyền trở lại khí quyển. Chiếc Columbia bị nổ tung ở bầu trời Texas khi trở lại khí quyển đáp xuống trái đất vì một vài chiếc tiles chống nhiệt ở phần dưới cánh đã bị vỡ khi cất cánh, bị một miếng chống nhiệt vỡ ra từ bình chứa nhiên liệu đập vào.
Khu làm việc của phi hành gia.
Người chụp trong ảnh này không phải là phi hành gia mà là người lau chùi phi thuyền
Chiếc máy bay đằng sau là T-38 Talon, dùng để huấn luyện phi công bay phi cơ với vận tốc siêu âm thanh. Chiếc máy bay phía trước là chiến đấu cơ F-20, máy bay quân sự đắt nhất. Lý do là vì hãng Northrop quyết định làm chiếc này mà không có sự bảo đảm của chính phủ Hoa Kỳ là sẽ mua. Khi máy bay hoàn thành, vì lý do chính trị và vì Không Quân Hoa Kỳ vẫn muốn dùng F-16 vì lý do làm càng nhiều càng rẻ, Northrop phải hủy bỏ chiếc F-20.
Gemini 11
Mercury Redstone 2: Trước khi cho phi hành gia bay phi thuyền vào không gian, họ dùng khỉ để thử nghiệm. Một con khỉ tên là Ham bay vào quỹ đạo vào ngày 31-1-1961và rồi rớt lại xuống biển trong 16 phút 39 giây trong chiếc phi thuyền này. Phi vụ sau, Mercury Redstone 3, là phi thuyền đầu tiên có phi hành gia, Alan Shepard, vào ngày 5-5-1961.
Copy của chiếc Viking Lander, phi thuyền đầu tiên đáp xuống Hỏa Tinh.
Vào thời đại Apollo, khi phi thuyền trở lại trái đất thì mặt bên dướiva chạm vòng khí quyển nóng 3,000 độ C. Do đó mặt này phải được một lớp chống nhiệt bao bọc.
Bên ngoài building có hai máy bay. Một là A-12 Blackbird do hãng Lockheed làm, bay lần đầu tiên vào năm 1963. Chiếc A-12 là máy bay đầu tiên làm bằng vật liệu titanium, dùng là phi cơ thám thính. Nó có khả năng bay nhanh hơn ba lần vận tốc âm thanh. Trong chiến tranh Việt Nam, nó bay chỉ mất 12 phút thám thính khu đất Bắc Việt dài 500 miles, với cao độ 85,000 đến 90,000 feet, 25.9km -27.4km (máy bay dân sự hiện thời bay trên không độ 33,000 feet, 10 km).
Tôi vẫn còn giữ vé máy bay của chuyến bay tháng 7 năm 1975 đó trên chiếc DC-8 của hãng TWA (TWA bây giờ đã sập tiệm).
Chẳng những tôi khóc vì nó nhắc lại bao kỷ niệm xưa cũ, tôi cũng khóc thê thảm khi nhận thức ra chiếc máy bay này bây giờ đã lỗi thời, outdated, démodé, so với những máy bay mới hiện thời. Nó làm tôi liên tưởng đến chính tôi cũng trong tình trạng tương tự, bây giờ quá lỗi thời so với 38 năm về trước.
Kế bên California Science Center
Tôi đã có dịp xem chiếc Space Shuttle Discovery ở Udvar-Hazy Center, Chantilly, Virginia, gần Washington, DC. Chiếc Discovery sơn phết lại mới toanh, trong khi chiếc Endeavour để trong tình trạng có sao thấy vậy, già nua, cũ kỹ. Họ gỡ bánh xe của chiếc Endeavour, để nó nằm trên một trục sắt, nên nhìn cũng mất cái vẻ đẹp của chiếc Space Shuttle. Building chứa chiếc Endeavour rất nhỏ, so với building khổng lồ chứa chiếc Discovery ở Chantilly .
Tôi thích xem máy bay. Khi nói đến máy bay, tôi không thể nào không nhớ lại chuyện buồn cười ngày mới sang Mỹ tôi có một anh bạn ở Canada
Chiếc Space Shuttle là phi thuyền đặc biệt không thể nào không xem đối với những người mê máy bay. Còn hai chiếc nữa ở New York và Florida
Nguyễn Tài Ngọc
August 2013
Ghi chú:
Vào website http://www.californiasciencecenter.org/GenInfo/PlanningYourVisit/Directions/Directions.php để xem bản đồ khu vực này, và vào website này để lấy vé, $2 dollars. Nếu muốn xem luôn ciné IMAX kế bên thì giá là $8 dollars/ một người:http://www.californiasciencecenter.org/GenInfo/PlanningYourVisit/Hours/Hours.php
Vào website http://www.californiasciencecenter.org/GenInfo/PlanningYourVisit/Directions/Directions.php để xem bản đồ khu vực này, và vào website này để lấy vé, $2 dollars. Nếu muốn xem luôn ciné IMAX kế bên thì giá là $8 dollars/ một người:http://www.californiasciencecenter.org/GenInfo/PlanningYourVisit/Hours/Hours.php
Tài liệu tham khảo:
