Trong thời gian hai tuần trở lại đây, xã hội Việt Nam đã được chứng kiến hai sự kiện chưa từng xảy ra liên quan tới hành xử của nhà cầm quyền Việt Nam với giới luật sư. Sự việc đầu tiên, hai luật sư trần Thu Nam và Lê Văn Luân khi đi tới nhà thân chủ ở huyện Chương Mỹ, Hà Nội đã bị hành hung. Sự kiện thứ hai, luật sư Trần Vũ Hải, người sẽ bảo vệ cho hai đồng nghiệp luật sư vừa bị hành hung, đã bị nhà cầm quyền Việt Nam bắt giữ trái pháp luật, gây ra một cuộc biểu tình đòi người lớn nhất từ trước tới nay tại Hà Nội. Sự việc sau là hệ quả của sự việc trước, cộng với việc giới luật sư đã đồng lòng ký một kiến nghị thư đòi hủy bỏ quy định cấp giấy chứng nhận người bào chữa trong tố tụng hình sự và dân sự. Nhưng sự việc có lẽ có nguyên nhân từ việc luật sư Trần Thu Nam và luật sư Trần Vũ Hải ra thông báo trên trang face book cá nhân về một cuộc tuần hành của giới luật sư tới địa điểm gửi kiến nghị. Ngoại trừ vấn đề dự kiến tuần hành, tất cả các việc làm của các luật sư đều được giới luật sư và các luật sư đoàn các cấp ủng hộ. Như vậy có thể nói, giới luật sư đã vào cuộc, trong một công cuộc đòi hỏi công lý cho các cá nhân, nhưng lại là đại diện tiêu biểu của người dân đang bị nhà cầm quyền Việt Nam vi phạm nghiêm trọng các quyền con người.
Trước hết, chúng ta cần nhận định rõ, việc giới luật sư vào cuộc là việc bảo vệ công lý, bảo vệ các quyền con người theo các quy định pháp luật hiện hành, bằng chính các thủ tục tố tụng và các quy định luật pháp. Giới luật sư, sẽ bảo vệ công lý thông qua các vụ việc bảo vệ thân chủ, là người dân bình thường, hoặc chính các luật sư bị vi phạm, bị xâm phạm các quyền con người. Sự việc này trở thành sự kiện quan trọng chỉ bởi vì đối tượng vi phạm, xâm phạm các quyền con người lại là bộ máy hành pháp của nhà cầm quyền Việt Nam, đặc biệt hơn, lại là lực lượng công an, quyền lực bao trùm lên tất cả và đang trở thành lực lượng kiêu binh trong xã hội. Nhận thức này cũng sẽ loại trừ ngay từ đầu những luận điệu xuyên tạc, vu khống, bôi nhọ và bóp méo mục đích, mục tiêu mà những luật sư có lương tri đã và đang dấn thân. Họ không hề có ý định, hoặc thực hiện việc gây rối, hay âm mưu lật đổ chế độ, mà chỉ thực hiện quyền công dân, quyền hành nghề luật sư để bảo vệ thân chủ hoặc tự bảo vệ nhau. Sự vào cuộc của giới luật sư, và công cuộc đấu tranh sắp tới của họ sẽ rất quyết liệt và gian truân bởi nhà cầm quyền hoàn toàn ý thức được từ trước tới nay chưa có lực lượng nào phản kháng lại có tổ chức và nắm vững pháp luật như họ.
Trong công cuộc bảo vệ công lý, bảo vệ các quyền con người theo hiến pháp và pháp luật hiện hành ở Việt nam hiện nay, giới luật sư có rất nhiều sự ủng hộ cũng như các điều kiện thuận lợi.
Thứ nhất, quá trình đấu tranh của giới luật sư chính là quá trình tác nghiệp của họ, được luật pháp bảo vệ, được dư luận xã hội tôn trọng và ủng hộ. Cùng họp bàn nhau để đòi lại đồ đạc bị thu giữ bất hợp pháp, hoặc viết đơn kiện vi phạm quyền con người nếu là những người đấu tranh cho nhân quyền, dân chủ thực hiện sẽ bị theo dõi, quấy phá và ngăn chặn. Nhưng nếu là các luật sư thực hiện các việc đó, sẽ rất khó hoặc không thể ngặn chặn, quấy phá bởi lý do giản dị là họ đang tác nghiệp.
Thứ hai, giới luật sư nắm rõ luật pháp, quy trình, thủ tục tố tụng, các quy phạm pháp luật nên nhà cầm quyền không thể hành xử trái pháp luật, sai quy trình, quy định. Nếu cố tình thực hiện (như hai vụ vừa qua) thì xã hội sẽ lên án quyết liệt.
Thứ ba, công cuộc đấu tranh của các luật sư được toàn xã hội ủng hộ, cổ vũ. Sự ủng hộ nhiệt thành và tức thời là sức mạnh tinh thần động viên, nâng đỡ giới luật sư. Mạng Internet và mạng xã hội facebook đã và đang thực hiện tốt chức năng kết nối thông tin cũng như ủng hộ cho cuộc đấu tranh chính nghĩa của giới luật sư. Hơn thế nữa, phong trào dân chủ Việt Nam luôn sát cánh bên các luật sư bất kể đêm ngày hay mưa nắng. Cuộc biểu tình đòi người của người dân hôm 12/11 vừa qua đã chứng tỏ giới luật sư không hề đơn độc trong công cuộc đấu tranh hết sức ý nghĩa này.
Một xã hội mà giới luật sư bảo vệ thân chủ theo đúng pháp luật hiện hành đã gặp muôn vàn khó khăn, thách thức chỉ chứng tỏ xã hội đó không hề tôn trọng pháp luật. Tuy vậy, thói quen chà đạp lên pháp luật, vi phạm nghiêm trọng quyền con người của nhà cầm quyền Việt Nam đang gặp thách thức thật sự khi giới luật sư vào cuộc. Cuộc tranh đấu mới chỉ bắt đầu, nhưng giới luật sư sẽ có sự ủng hộ của toàn xã hội, của chính nghĩa chắc chắn sẽ cùng nhân dân giành được thắng lợi cuối cùng./.
Hà Nội, ngày 13/11/2015
N.V.B
