Trung tâm nghiên cứu và điều trị ung thư MD Anderson ở Houston nơi có 9 nhà khoa học gốc Hoa bị đuổi việc
Tờ Houston Chronicle có lượng phát hành lớn nhất ở bang Texas từng đưa tin: hôm 8/8 quan chức FBI đã gặp gỡ hàng trăm nhà quản lý của hơn 20 trường đại học và các cơ sở nghiên cứu, thông báo một số văn bản cơ mật và nhắc nhở họ thắt chặt việc phòng chống “nội quy”, đề phòng các cơ mật bị gián điệp đánh cắp.
Theo báo “Tin tức thế giới” bản tiếng Hoa xuất bản ở Mỹ ngày 13/9, mới đây 9 nhà khoa học gốc Hoa làm việc tại Trung tâm nghiên cứu bệnh ung thư Anderson Texas (MD Anderson) – một trung tâm nghiên cứu điều trị bệnh ung thư lớn nhất thế giới đã liên tiếp bị cách chức hoặc đuổi việc, trong đó có những học giả được cho rằng có thể tham gia “Kế hoạch ngàn người” của Trung Quốc.
Thông tin này đã được những người Hoa công tác tại đây xác nhận và nói sự việc này đã bắt đầu diễn ra từ mấy tháng nay. Tuy nhiên, những nhà nghiên cứu người Hoa khi nói về vụ việc này đều từ chối cho biết tên thật. Một học giả còn nói, ông biết rõ chuyện có một người ở Học viện Y khoa Baylor và một người ở MD Anderson đã bị khuyến cáo quay về Trung Quốc.
Một học giả khác cho biết, ông nghe nói những người bị sa thải đều là những nhà khoa học có tên tuổi đã tham gia vào “Kế hoạch ngàn người” và Kế hoạch học giả Trường Giang của Trung Quốc. Họ bị sa thải không liên quan đến việc làm gián điệp, mà là do xung đột lợi ích. Ví dụ, nhận tiền phụ cấp của cơ quan nghiên cứu nước ngoài khi chưa báo cáo với cơ quan chủ quản Mỹ, sau đó cũng không trình báo trung thực.
 |
Ông Christopher Wray, Giám đốc FBI cảnh báo giới học thuật và kinh doanh Mỹ hãy thận trọng đối với các gián điệp cài cắm chuyển các công nghệ cao về Trung Quốc
|
Ông Christopher Wray, Giám đốc FBI hồi đầu năm nay khi điều trần trước quốc hội Mỹ đã cảnh báo giới học thuật và kinh doanh Mỹ hãy thận trọng đối với các gián điệp cài cắm chuyển các công nghệ cao về Trung Quốc, rồi xảy ra một loạt vụ các tinh hoa kỹ thuật gốc Hoa liên tiếp bị bắt, bị kết án. Việc chính phủ của Tổng thống Donald Trump có khóa chặt “Kế hoạch ngàn người” hay không thì hiện chưa rõ, nhưng trên trang web của trường Texas Tech University (TTU) đã đăng tải một bức thư ngỏ gửi các giáo sư, giảng viên, viên chức nhà trường, yêu cầu nâng cao cảnh giác và trực tiếp chỉ trích “Kế hoạch ngàn người” của Bắc Kinh.
Bức thư này do Phó hiệu trưởng phụ trách công tác nghiên cứu Joseph A. Heppert ký tên. Trong đó viết: “Tôi muốn các vị biết rõ, quốc hội Mỹ đang xem xét một hành động lập pháp vượt trên đảng phái nhằm áp dụng hành động trừng phạt các giảng viên, viên chức trong các trường đại học có liên quan đến các kế hoạch nhân tài của Trung Quốc, Nga và Iran, nhất là “Kế hoạch ngàn người” của Trung Quốc”.
Bức thư cũng viết, Chính phủ và FBI tin rằng, nội hàm của “Kế hoạch ngàn người” có liên quan chặt chẽ tới PLA (quân đội Trung Quốc).
 |
Thư ngỏ của ông Hiệu phó trường TTU cảnh báo về “Kế hoạch ngàn người” của Trung Quốc
|
“Kế hoạch ngàn người” là một chiến lược quốc gia của Trung Quốc nhằm thu hút các nhân tài chất lượng cao ở nước ngoài; từ khi thực thi năm 2008 đến nay đã có gần 8.000 chuyên gia, học giả ở hải ngoại tham gia. Đại đa số họ hiện giảng dạy trong các trường đại học danh tiếng hoặc nghiên cứu tại các cơ sở nghiên cứu khoa học của chính phủ liên bang, cũng có cả các nhân tài đặc biệt trong ngành dịch vụ. Tuy nhiên, khi được phóng viên “Tin tức thế giới” hỏi về việc có phải các học giả ở khu vực Houston tham gia “Kế hoạch ngàn người” trở thành mục tiêu điều tra của chính phủ Mỹ hay không? đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ đã nói họ “không nghe nói”.
Nhà khoa học Thẩm Đông, chuyên gia điều trị ung thư, người đã thất cử khi tham gia tranh ghế hạ nghị sỹ khu vực 43 bang Maryland nói: các vị trí công tác ở Mỹ đều có kèm theo các điều kiện tuyển dụng, như: nhận lương 2 bên có vi phạm không, có phải báo cáo đơn vị công tác trước không, thu nhập khi đi giảng bài ở cơ quan nghiên cứu nước ngoài có phải đóng thuế không? đều phải thận trọng theo đó mà làm.
Thẩm Đông nói: “Đồng bào người Hoa cần hiểu rõ, giữ chức ở công ty hay cơ quan chính quyền, đã nhận lương của người ta thì thành quả nghiên cứu của mình không thuộc về cá nhân. Nếu chia sẻ nó cho đơn vị học thuật nước ngoài hay mang đi các hội nghị quốc tế, đều cần phải được sự đồng ý của người thuê và trả lương cho mình”. Ông nói, làm việc ở Mỹ nếu tuân thủ pháp luật,kỷ luật thì không sợ trở thành cái bia; nếu không tuân thủ thì người Mỹ dù thuộc chủng tộc nào cũng đều có thể sa lưới pháp luật.
“Các nghiên cứu viên người Hoa đa số không lo mình bị đuổi việc,mà lo ngại quan hệ căng thẳng giữa Mỹ - Trung Quốc và cuộc chiến mậu dịch Mỹ - Trung ngày càng leo thang sẽ dẫn đến việc người Hoa bị kỳ thị” – một nghiên cứu viên họ Lâm người gốc Đài Loan nói. Ông nói, Tổng thống Donald Trump sau khi lên nắm quyền đã chơi con bài “gián điệp Trung Quốc” bất lợi cho tất cả những người Hoa.
Tờ “Thế giới nhật báo” của người Hoa ngày 13/9 cũng đăng bài viết về việc các học giả tham gia “Kế hoạch ngàn người” liên tiếp bị bắt và phạt tù. Báo này cho biết, nhà khoa học Tập Ninh (Ning Xi), chuyên gia về người máy, tự động hóa ở Đại học Michigan hồi tháng 5 vừa qua đã bị FBI bắt và kết tội lừa đảo tiền qua bưu điện (wire fraud) vì lừa lấy được 430 ngàn USD kinh phí của Đại học Michigan nơi ông làm việc và Học viện công trình điện tử IEEE.
 |
Ông Trương Dĩ Hằng (phải) người tham gia “Kế hoạch ngàn người” bị FBI bắt khởi tố về tội lừa đảo chiếm hàng triệu USD của Bộ Năng Lượng và Quỹ Khoa học quốc gia Mỹ
|
Giáo sư công trình sinh học Trương Dĩ Hằng (Yiheng Zhang) ở Đại học kỹ thuật Virginia chủ trì nghiên cứu nhiều hàng mục khoa học mới như chế hydro từ đường, chế tạo pin sinh học…rất được nhà trường chú trọng. Thế nhưng tháng 9/2017 ông Trương bị bắt và khởi tố 7 tội danh, bao gồm lừa dối chính phủ Mỹ và làm chứng giả. FBI cáo buộc ông và 2 nghiên cứu sinh người Trung Quốc trong phòng thí nghiệm đã sử dụng các thành tựu nghiên cứu để lừa xin hàng triệu USD kinh phí của Bộ Năng lượng và Quỹ Khoa học quốc gia (National Science Foundation), nhưng không sử dụng khoản tiền này cho việc nghiên cứu của nhà trường.
Kỹ sư Trịnh Tiểu Thanh (Xiaoqing Zheng), Chủ nhiệm công trình của Tập đoàn GE bị FBI bắt hôm 1/8. Ông bị tình nghi lấy cắp bí mật công nghệ động cơ turbine của công ty để chuyển về Trung Quốc. Trịnh đã dùng kỹ thuật dùng tệp ảnh che giấu tệp văn bản để tải các tài liệu mật về máy tính cá nhân.
Bộ Tư pháp Mỹ hôm 22/2 ra thông báo, ông Vương Xuân Tại (Chunzai Wang), Viện sĩ Viện Khoa học Trung Quốc, nhà khoa học gốc Hoa từng làm việc tại Tổng cục quản lý hải dương và khí hậu Mỹ (NOAA) đã bị kết án tù vì vi phạm pháp luật Mỹ trong việc tham gia “Kế hoạch ngàn người” và nhận tiền lương của chính phủ Trung Quốc từ năm 2010. “Hội trăm người” – một tổ chức của giới tinh hoa người Mỹ gốc Hoa đầu tháng 3 đã ra tuyên bố quan ngại trước vụ án xét xử bất công Vương Xuân Tại, dẫn lời luật sư Peter Zeidenberg nói: “Tiến sỹ Vương bị chính phủ của mình xem như cái bia rồi bức hại, đối xử bất công. Ông chỉ là vật hy sinh cho hành động tấn công của chính phủ Mỹ nhằm vào các nhà khoa học gốc Hoa. Bất hạnh thay, ông không phải là người cuối cùng”.
Cả 4 người này đều là các tinh hoa khoa học được đưa sang Mỹ đào tạo sau khi Trung Quốc cải cách mở cửa hồi thế kỷ trước, lấy được học vị Tiến sỹ và giành được các thành tựu nghiên cứu nổi bật. Họ đều đã nhập tịch Mỹ, nhưng đều là các học giả tham gia “Kế hoạch ngàn người” của Trung Quốc.
Những trường hợp này cộng với vụ hàng loạt các học giả ở MD Anderson, Houston bị cách chức, đuổi việc do tham gia “Kế hoạch ngàn người” khiến cho các chuyên gia học giả người Hoa từng làm rạng rỡ cho cả Mỹ lẫn Trung Quốc cảm thấy bất an.
Trước đó, hãng Bloomberg đã dẫn lời một quan chức tình báo Mỹ nói: “Mấu chốt của “Kế hoạch ngàn người” của Trung Quốc là đưa những nhân viên nghiên cứu khoa học được giáo dục ở Trung Quốc hiện đang làm việc tại Mỹquay về nước để phục chế các công nghệ mũi nhọn về quân sự và kỹ thuật thương mại cho Trung Quốc; mục đích cuối cùng là để Trung Quốc thay thế địa vị về khoa học, công nghệ của Mỹ”.
 |
Các chuyên gia tham gia “Kế hoạch ngàn người” được chính phủ Trung Quốc cấp bằng chứng nhận tại Thâm Quyến hồi tháng 4/2018
|
Mạng “Tin tức thế giới” ngày 14/9 báo động: “Những lời của ông Donald Trump“lưu học sinh nước nọ toàn là gián điệp” có chút khoa trương, nhưng các sự việc đang xảy ra như 9 nhà khoa học gốc Hoa ở MD Anderson bị đuổi việc, Thư ngỏ của Hiệu phó trường TTU và phát biểu của Giám đốc FBI cho thấy có vẻ Mỹ đang thực thi chính sách “thà giết nhầm hơn bỏ sót” để triệt hạ việc Trung Quốc lấy cắp công nghệ Mỹ”.
Báo này cho rằng không chỉ các chuyên gia học giả tham gia “Kế hoạch ngàn người” và Kế hoạch Trường Giang là đối tượng thanh lọc, mà cả các lưu học sinh từ Trung Quốc sang và cả những con em người Hoa sinh ra lớn lên ở Mỹ tới đây cũng có thể bị hại. Tình hình này cứ tiếp tục xấu đi thì có thể so sánh chính sách này với việc sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 Mỹ lập ra các Trại tập trung người gốc Nhật để tập trung quản chế họ.
