Những quán ven đường, những xe đẩy bán hàng rong, những gánh hàng dựng tạm đấy phục vụ cho thực khách – ăn vặt được xem là nét đặc trưng ẩm thực của Sài Gòn xưa. Những phá lấu, khô mực, bò bía, sirô ấy khiến cho cả những kẻ tới từ phương xa cũng phải thèm thuồng.
Chả thế mà ngay cả tay nhà văn người Bắc – Vũ Bằng – cũng phải thú nhận một cách say mê: “Tôi yêu người vợ miền Nam thực thà như đếm, yêu ai thì yêu lộ liễu, thích cái gì muốn cho ai cũng biết rằng mình thích mới nghe!… Miếng ngon của miền Nam cũng thành thật như người đàn bà vậy. Ăn một miếng, ngon ngay…” (Miếng lạ miền Nam – 1969)
Nói về ăn vặt ở Sài Gòn mà thiếu khô là không được. Người Sài Gòn xưa hẳn sẽ chẳng quên được xe khô mực nướng thơm lừng ven đường mỗi buổi chiều. Những xe bò bía với nguyên liệu đơn giản luôn đắt khách. Bánh canh Mía ghim món ăn vặt rất được yêu thích ở Sài Gòn. Một cậu bé với khay mía ghim ở khu trung tâm. Những sọt bánh mì to đùng, thơm phức ở chợ Bình Tây. Xe bánh mì chả ở chợ hoa Tết, trên đường Nguyễn Huệ. Chậu chè chuối nguyên quả hấp dẫn này sẽ khiến nhiều người phải nuốt nước miếng vì thèm.
Củ đậu sắn gọt sẵn, để trong tủ kính, sẵn sàng phục vụ thực khách. Một tiệm bán bánh ở Chợ Cũ đường Hàm Nghi. Một gánh trái cây trên đường phố Sài Gòn. Sài Gòn phá lấu có nhiều thứ đáng nhớ nhưng nhớ tới nhớ lui lại nhớ cái mâm nhôm của mấy người Hoa đội trên đầu, cái ghế xếp đeo vai và tiếng kéo lách cách thay cho tiếng rao hàng… Siro ướp lạnh, món giải khát lý tưởng của thành phố có 2 mùa: nóng và rất nóng. Đá bào si rô. Chùm ruột, xoài ngâm là những thức quà lúc nào cũng được ưa chuộng. Một gánh bún trên đường Phan Châu Trinh, cửa tây chợ Bến Thành. Quầy măng cụt ăn ngay tại chỗ. Gánh hàng nem nướng ở góc đường Nguyễn Huệ – Ngô Đức Kế. Cháo gà và chiếc lon Guigoz – vỏ sữa bột đựng đũa “huyền thoại”. Các chị, các cô thời thượng không ngại ngồi hàng quán vỉa hè. Một gánh xôi gà hấp dẫn. Ứa nước miếng khi trót lạc vào tiệm vịt heo quay, xá xíu, lạp xưởng… Không thể không nhắc đến những xe nước mía – món đồ uống vô cùng được ưa chuộng ở Sài Gòn. Những gánh trái cây tươi ngon. Những xe chè thế này từng rất phổ biến ở Sài Gòn. Đến thập niên 90 vẫn còn vài chiếc xe chè, nước ngọt như chiếc này, nhưng từ đó trở đi thì gần như đi vào dĩ vãng. Cà phê vỉa hè là một phần quan trọng của ẩm thực Sài Gòn xưa. Thong dong ngồi trên ghế nhâm nhi ly cà phê mỗi sáng hay chiều tan sở là thói quen rất Sài Gòn của nhiều người Sài Gòn. Xe đẩy bán rau má, nước ngọt – những món đồ giải nhiệt không thể thiếu của Sài Gòn xưa. Bò bía – món khoái khẩu của học sinh Sài Gòn xưa và nay.
Lê Nguyên tổng hợp