Vào đêm 14, rạng sáng ngày 15/4 tới đây, người dân thuộc các khu vực Bắc Mỹ, bờ biển phía Tây Nam Mỹ, Tây Phi và nước Úc sẽ được chứng kiến một trong những hiện tượng thiên văn đáng chú ý nhất trong năm - nguyệt thực toàn phần màu đỏ. Nguyệt thực sẽ bắt đầu lúc tầm 4h sáng (giờ Việt Nam) và kéo dài trong khoảng 60 phút.
Lúc này bóng tối của Trái đất sẽ bao phủ hoàn toàn Mặt trăng trong khoảng thời gian 60 phút. Mặt trăng sẽ không còn có màu vàng như thường lệ mà thay vào đó là màu đỏ - điều mà nhiều người vẫn gọi đó là hiện tượng"Mặt trăng máu"
Nhưng tại sao khi nguyệt thực toàn phần xảy ra, chúng ta không nhìn thấy Mặt trăng màu đen mà thay vào đó lại có màu đỏ máu? Các chuyên gia thiên văn học đã đưa ra lời giải cho hiện tượng này.
Chúng ta đều biết rằng, nguyệt thực xảy ra khi Trái đất che phủ hoàn toàn ánh sáng chiếu từ Mặt trời tới Mặt trăng. Nhưng ngay cả khi Trái đất chặn tất cả các tia sáng đến từ Mặt trời chiếu tới Mặt trăng thì các tia sáng này vẫn có thể “lượn” qua bề mặt của Trái đất và phản chiếu lên Mặt trăng.
Ánh sáng từ Mặt trời có thành phần bao gồm đủ các màu với nhiều bước sóng khác nhau. Khi ánh sáng Mặt trời xuyên qua lớp khí quyển Trái đất, do hiện tượng tán xạ, các bước sóng ngắn như màu xanh, tím... sẽ bị khí quyển hấp thụ gần như hoàn toàn, chỉ còn ánh sáng có màu về phía đỏ - với bước sóng ánh sáng dài là có khả năng xuyên qua bầu khí quyển nhiều nhất.
Đồng thời, bầu khí quyển Trái đất như là một thấu kính hội tụ khổng lồ làm cho ánh sáng đỏ đi xuyên qua có xu hướng lệch về trục chính của vùng bóng tối. Ánh sáng này đã chiếu rọi Mặt trăng khi nó đi qua vùng này. Do đó, ta thấy Mặt trăng có màu đỏ khi diễn ra nguyệt thực.
Mặt trăng sẽ thay đổi những sắc thái khác nhau trong suốt các giai đoạn diễn ra của nguyệt thực, bắt đầu từ màu xám đen tới màu đỏ đồng có thể cả màu hổ phách. Tuy nhiên, độ "rực rỡ" của màu đỏ này có thể sẽ bị ảnh hưởng bởi mật độ bụi, hơi nước tồn tại trong bầu khí quyển Trái đất vào thời điểm diễn ra nguyệt thực.
Diễn biến của nguyệt thực toàn phần - khi Mặt trăng dần dần chuyển sang màu đỏ.
Trong điều kiện thuận lợi - trời quang mây, không mưa, toàn nước Mỹ sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng hiện tượng độc đáo này. Khi quan sát nguyệt thực, chúng ta hoàn toàn có thể quan sát bằng mắt thường mà không cần thiết bị bảo vệ mắt nào. Tuy nhiên quan sát nguyệt thực sẽ thú vị hơn khi sử dụng ống nhòm và kính thiên văn nhỏ, bởi khi đó, bạn có thể nhìn rõ được bề mặt của Mặt trăng, nhất là khi chúng bị nhuốm một màu đỏ trong thời gian nguyệt thực.
Theo một thông cáo báo chí của NASA, hiện tượng "Mặt trăng máu" sẽ xảy ra hai lần trong năm 2014. Lần thứ nhất diễn ra vào ngày 15/4 sắp tới, lần thứ hai vào ngày 8/10.
"Mặt trăng máu" diễn ra vào ngày 15/4 này là một sự kiện đặc biệt khi nó sẽ khởi động chu kỳ gồm 4 đợt nguyệt thực toàn phần. Ba lần nguyệt thực toàn phần kế tiếp sẽ diễn ra lần lượt vào tháng 10/2014, tháng 4/2015 và tháng 9/2015.
Video dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ nét hơn về hiện tượng "Mặt trăng máu" này:
4:06
Nguyệt thực xảy ra khi Trái Đất che phủ hoàn toàn ánh sáng chiếu từ mặt trời tới mặt trăng. Trái Đất của chúng ta đủ lớn để có thể che được một mặt trời to gấp 3 lần mặt trời hiện tại, vậy tại sao khi nguyệt thực toàn phần xảy ra chúng ta không nhìn thấy trăng màu đen mà thay vào đó lại có màu đỏ máu?
Câu trả lời được các nhà khoa học lý giải là do ngay cả khi Trái Đất chặn tất cả các tia sáng đến từ mặt trời chiếu tới mặt trăng thì các tia sáng này vẫn có thể “lượn” qua bề mặt của Trái Đất và phản chiếu lên mặt trăng. Màu đỏ của mặt trăng đến từ các tia sáng phản chiếu bởi bầu khí quyển của Trái Đất (có nghĩa là các tia sáng từ mặt trời đập vào bầu khí quyển của Trái Đất rồi lại đi tới Mặt Trăng) và tạo ra màu đỏ giống với màu đỏ của bình minh. Bầu khí quyển của chúng ta đóng vai trò giống như một kính lọc đã lọc toàn bộ ảnh sáng xanh và chỉ để các ánh sáng đỏ/cam có thể đi tới mặt trăng.
Mặt trăng sẽ có các màu khác nhau trong quá trình nguyệt thực (chuyển dần từ xám sang cam và cuối cùng là hổ phách. Theo NASA, màu sắc này bị ảnh hưởng khá lớn bởi ‘kính lọc’ là bầu khí quyển của Trái Đất + việc các nguồn sáng bất thường đến từ Trái Đất (ví dụ núi lửa phun trào) sẽ làm cho mặt trăng đỏ đậm hơn mức bình thường.
Dưới đây là đoạn video quay lại mặt trăng chuyển màu trong ngày nguyệt thực toàn phần để minh họa rõ hơn về hiện tượng này :
