Bảng Đối Chiếu Từ Ngữ...

Lời giới thiệu: Có những từ ngữ của miền Nam và miền Bắc trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 viết và cách dùng giống nhau; nhưng đồng thời cũng có rất nhiều chữ viết giống y hệt như nhau nhưng ý nghĩa (hòan tòan khác biệt) dễ dàng gây “hoang mang” (confused) nếu người đọc (hoặc người nghe) không biết trước.

Ở Việt Nam sau 1975, vì nhiều lý do, một số từ ngữ của miền Nam (VNCH) đã bị thay thế hẳn. Tuy nhiên văn hóa và truyền thông của cộng đồng người Việt tị nạn CS ở hải ngọai vẫn tiếp tục duy trì các từ ngữ VNCH.

Tôi cố gắng thu nhặt một số từ ngữ (của VC và VNCH) thuộc lọai “dễ dàng gây hoang mang” này và tạm xếp vào một bảng đối chiếu dưới đây để quí vị rộng đường tham khảo; tùy ý sử dụng; và để may ra giúp quí vị tránh các trường hợp đáng tiếc (bị đồng bào chung quanh hiểu lầm “địa chỉ” của mình).

T.V.G.

Tiếng VC	Tiếng Việt
Ấn tượng	Đáng ghi nhớ, đáng nhớ
Bác sỹ / Ca sỹ	Bác sĩ / Ca sĩ
Bang	Tiểu bang (State)
Bắc bộ / Trung bộ / Nam bộ	Bắc phần / Trung phần / Nam phần
Báo cáo	Thưa trình, nói, kể
Bảo quản	Che chở, giữ gìn, bảo vệ
Bài nói	Diễn văn
Bảo hiểm (mũ)	An tòan (mũ)
Bèo	Rẻ (tiền)
Bị (đẹp)	Không dùng động từ “bị;” chỉ dùng tĩnh từ (đẹp)
Bồi dưỡng	Nghỉ ngơi, tẩm bổ, săn sóc, chăm nom, ăn uống đầy đủ
Bóng đá	Túc cầu
Bức xúc	Dồn nén, bực tức
Bất ngờ	Ngạc nhiên (surprised)
Bổ sung	Thêm, bổ túc
Cách ly	Cô lập
Cảnh báo	Báo động, phải chú ý
Cái A-lô	Cái điện thọai (telephone receiver)
Cái đài	Radio, máy phát thanh
Căn hộ	Căn nhà
Căng (lắm)	Căng thẳng (intense)
Cầu lông	Vũ cầu
Chảnh	Kiêu ngạo, làm tàng
Chất lượng	Phẩm chất tốt (chỉ đề cập phẩm “quality,” không đề cập lượng “quantity”)
Chất xám	Trí tuệ, sự thông minh
Chế độ	Quy chế
Chỉ đạo	Chỉ thị, ra lệnh
Chỉ tiêu	Định suất
Chủ trì	Chủ tọa
Chữa cháy	Cứu hỏa
Chiêu đãi	Thết đãi
Chui	Lén lút
Chuyên chở	Nói lên, nêu ra
Chuyển ngữ	Dịch
Chứng minh nhân dân	Thẻ Căn cuớc
Chủ đạo	Chính
Co cụm	Thu hẹp
Công đoàn	Nghiệp đoàn
Công nghiệp	Kỹ nghệ
Công trình	Công tác
Cơ bản	Căn bản
Cơ khí (tĩnh từ!)	Cầu kỳ, phức tạp
Cơ sở	Căn bản, nguồn gốc
Cửa khẩu	Phi cảng, Hải cảng
Cụm từ	Nhóm chữ
Cứu hộ	Cứu cấp
Diện	Thành phần
Dự kiến	Phỏng định
Đào tị	Tị nạn
Đầu ra / Đầu vào	Xuất lượng / Nhập lượng
Đại táo / Tiểu táo	Nấu ăn chung, ăn tập thể / Nấu ăn riêng, ăn gia đình
Đại trà	Quy mô, cỡ lớn
Đảm bảo	Bảo đảm
Đăng ký	Ghi danh, ghi tên
Đáp án	Kết quả, trả lời
Đề xuất	Đề nghị
Đội ngũ	Hàng ngũ
Động não	Vận dụng trí óc, suy luận, suy nghĩ
Đồng bào dân tộc	Đồng bào sắc tộc
Động thái	Động lực
Động viên	Khuyến khích
Đột xuất- Bất ngờ
Đường băng	Phi đạo
Đường cao tốc	Xa lộ
Gia công	Làm ăn công
Giải phóng	Lấy lại, đem đi… (riêng chữ này bị VC lạm dụng rất nhiều)
Giải phóng mặt bằng	Ủi cho đất bằng
Giản đơn	Đơn giản
Giao lưu	Giao thiệp, trao đổi
Hạch toán	Kế toán
Hải quan	Quan Thuế
Hàng không dân dụng	Hàng không dân sự
Hát đôi	Song ca
Hát tốp	Hợp ca
Hạt nhân (vũ khí)	Nguyên tử
Hậu cần	Tiếp liệu
Học vị	Bằng cấp
Hệ quả	Hậu quả
Hiện đại	Tối tân
Hộ Nhà	Gia đình
Hộ chiếu	Sổ Thông hành
Hồ hởi	Phấn khởi
Hộ khẩu	Tờ khai gia đình
Hội chữ thập đỏ	Hội Hồng Thập Tự
Hoành tráng	Nguy nga, tráng lệ, đồ sộ
Hưng phấn	Kích động, vui sướng
Hữu hảo	Tốt đẹp
Hữu nghị	Thân hữu
Huyện	Quận
Kênh	Băng tần (Channel)
Khả năng (có)	Có thể xẩy ra (possible)
Khẩn trương	Nhanh lên
Khâu	Bộ phận, nhóm
Kiều hối	Ngoại tệ
Kiệt suất	Giỏi, xuất sắc
Kinh qua	Trải qua
Làm gái	Làm điếm
Làm việc	Thẩm vấn, điều tra
Lầu năm góc / Nhà trắng	Ngũ Giác Đài / Tòa Bạch Ốc
Liên hoan	Đại hội, ăn mừng
Liên hệ	Liên lạc (contact)
Linh tinh	Vớ vẩn
Lính gái	Nữ quân nhân
Lính thủy đánh bộ	Thủy quân lục chiến
Lợi nhuận	Lợi tức
Lược tóm	Tóm lược
Lý giải	Giải thích (explain)
Máy bay lên thẳng	Trực thăng
Múa đôi	Khiêu vũ
Mĩ – Mỹ (Hoa kỳ -USA)
Nắm bắt	Nắm vững
Nâng cấp	Nâng, hoặc đưa giá trị lên
Năng nổ	Siêng năng, tháo vát
Nghệ nhân	Thợ, nghệ sĩ
Nghệ danh	Tên (nghệ sĩ stage name) dùng ngoài tên thật
Nghĩa vụ quân sự	Đi quân dịch
Nghiêm túc	Nghiêm chỉnh
Nghiệp dư	Đi làm thêm (2nd job / nghề phụ, nghề tay trái)
Nhà khách	Khách sạn
Nhất trí	Đồng lòng, đồng ý
Nhất quán	Luôn luôn, trước sau như một
Người nước ngoài	Ngoại kiều
Nỗi niềm (tĩnh từ!)	Vẻ suy tư
Phần cứng	Cương liệu
Phần mềm	Nhu liệu
Phản ánh	Phản ảnh
Phản hồi	Trả lời, hồi âm
Phát sóng	Phát thanh
Phó Tiến Sĩ	Cao Học
Phi khẩu	Phi trường, phi cảng
Phi vụ	Một vụ trao đổi thương mại (a business deal thương vụ)
Phục hồi nhân phẩm	Hoàn lương
Phương án	Kế hoạch
Quá tải	Quá sức, quá mức
Quán triệt	Hiểu rõ
Quản lý	Quản trị
Quảng trường	Công trường
Quân hàm	Cấp bực
Quy hoạch	Kế hoạch
Quy trình	Tiến trình
Sốc (“shocked)”	Kinh hoàng, kinh ngạc, ngạc nhiên
Sơ tán	Tản cư
Sư	Sư đoàn
Sự cố	Trở ngại
Tập đòan / Doanh nghiệp	Công ty
Tên lửa	Hỏa tiễn
Tham gia lưu thông (xe cộ)	Lưu hành
Tham quan	Thăm viếng
Thanh lý	Thanh toán, chứng minh
Thân thương	Thân mến
Thị phần	Thị trường
Thu nhập	Lợi tức
Thư giãn	Tỉnh táo, giải trí
Thuyết phục (tính)	Có lý (makes sense), hợp lý, tin được
Tiên tiến	Xuất sắc
Tiến công	Tấn công
Tiếp thu	Tiếp nhận, thâu nhận, lãnh hội
Tiêu dùng	Tiêu thụ
Tổ lái	Phi hành đòan
Tờ rơi	Truyền đơn
Tranh thủ	Cố gắng
Trí tuệ	Kiến thức
Triển khai	Khai triển
Tư duy	Suy nghĩ
Tư liệu	Tài liệu
Từ	Tiếng, chữ
Ùn tắc	Tắt nghẽn
Vấn nạn	Vấn đề
Vận động viên	Lực sĩ
Vô tư	Tự nhiên
Xác tín	Chính xác
Xe con	Xe du lịch
Xe khách	Xe đò
Xử lý	Giải quyết, thi hành

(… còn tiếp)

* Quý vị nào thấy có thêm những chữ lọai này ở đâu đó (?) hoặc thấy sự đối chiếu chưa đúng (!) thì xin vui lòng mách dùm để nhà cháu bổ túc (không phải bồ sung) và sửa đổi cho đúng (không phải là hoàn chỉnh) và cũng để mọi người cùng phấn khởi (không phải là hồ hởi) tham khảo - Đa tạ…

Trần Văn Giang [ghi chép lại]