Đến nay, chính quyền Mỹ tin rằng những nhà lãnh đạo của Anh đã đổi ý khi muốn có một mối quan hệ tốt đẹp đối với Trung Quốc. Việc kết thân với Trung Quốc cũng giống như Anh đang theo đuổi một canh bạc lớn, được ăn cả, ngã về không.
Ông Tập Cận Bình đã được cả Hoàng gia và chính phủ Anh đón tiếp long trọng trong chuyến thăm lần đầu tiên đến Anh của mình. photo courtesy: Reuters/ Dominic Lipinski/ Pool.
Cali Today News - Trước khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến thăm nước Anh và hứa sẽ đầu tư lớn tại đây, cụm từ "khấu đầu - kowtow" chắc hẳn đã được nghe nhiều trên quốc tế. Theo định nghĩa của từ điển Oxford thì "kowtow" là một hành động quỳ lạy dùng trong thờ phượng hoặc thể hiện sự kính trọng và sẵn sàng phục tùng mệnh lệnh của một người bậc dưới đối với những người có địa vị cao hơn mình. Tất cả những ý nghĩa trên đều có thể dùng để nói về chuyến thăm của ông Tập tại Anh Quốc mới đây.
Trong lịch sử, những người nhận được những cái khấu đầu thường là các hoàng đế Trung Quốc. Người "hành lễ" sẽ tỏ lòng kính trọng bằng cách quỳ xuống đất ba lần, mỗi lần quỳ xuống họ sẽ cúi sát đầu xuống đất ba lần để bái lạy. Còn nhớ ở giai đoạn cuối thế kỷ 18, các đại sứ đầu tiên của Anh sẽ tuyệt nhiên không chịu khấu đầu trước hoàng đế Trung Quốc, vì vậy cả phái đoàn của Anh đã bị từ chối tiếp kiến. Hoàng đế Càng Long đã gửi một bức thư đến hoàng đế George III để tỏ rõ quan điểm của mình rằng những người nước ngoài là những kẻ "man rợ" và hoàn toàn thua kém người Trung Quốc.
Đại sứ của Anh đã không được Trung Quốc thừa nhận và chấp nhận mãi cho đến khi Anh và Pháp đánh bại Trung Quốc trong hai lần chiến tranh nha phiến Opium Wars ( 1839 - 42 và 1856 - 60). Cả hai quốc gia chiến thắng đều nhận được những nhượng bộ kinh doanh từ phía Trung Quốc, còn Hong Kong thì được nhượng lại cho người Anh. Trong những thập kỷ sau đó, việc bị Anh Quốc kiểm soát đã trở thành mối nhục nhã lớn nhất cho các hoàng đế của Trung Hoa.
Nhưng ngày nay, sự sỉ nhục đã bị lật ngược lại.
Hơn hai thế kỷ sau lần đại sứ đầu tiên của Anh từ chối sấp mình trước "Con của trời", cụm từ "khấu đầu" nay được dùng với ý nghĩa đầu tiên của nó. Tập Cận Bình được Anh Quốc trao cho những vinh dự cao nhất của vương quốc này. Nữ hoàng Elizabeth II đã thiết đãi Tập Cận Bình một bữa tiệc long trọng và một chỗ nghỉ ngơi ngay trong cung điện Buckingham Palace, nơi mà Hoàng tử William và vợ đã trải qua đêm đầu tiên trong cuộc hôn nhân của họ. Chủ tịch Trung Quốc được gặp Quốc hội chính phủ Anh, ông ta còn liên tiếp được thăm hỏi bởi đích thân Thủ tướng David Cameron và Nữ hoàng Elizabeth II.
Tất cả những sự nhún nhường và cung phụng này xuất phát từ việc Trung Quốc có thể sẽ rót 46 tỷ Mỹ Kim để đầu tư vào một loạt các dự án của Anh, bao gồm cả 12 tỷ Mỹ Kim cho một dự án nhà máy điện hạt nhân mới. Trung Quốc sẽ biến thành phố London trở thành ngân hàng quốcc tế, tiền tệ và các loại thương mại khác, và cũng sẽ chiếu cố hơn đến nước Anh về các dịch vụ nhập khẩu. Tình bạn mới giữa Trung Quốc và Anh dường như không có chỗ cho những lo ngại về nhân quyền hay dân sự. Không hề có một "bài giảng" nào về việc bỏ tù những người phản đối chính quyền, cũng không có bất kỳ ý kiến phản bác nào về việc đàn áp sự tự do của báo chí. Thậm chí nạn tham nhũng đang hoành hành tại Trung Quốc cũng không được phía Anh nhắc đến. Đó quả thực là một điều đáng xấu hổ đối với nước Anh.
Steve Hilton, từng là cố vấn thân cận của ông Cameron, cho rằng những hành động của ông Cameron hiện nay là một trong những điều sỉ nhục quốc gia tồi tệ nhất từ sau lần Anh phải vay tiền từ IMF vào những năm 70. Một nghệ sĩ bất đồng chính kiến với chính quyền Bắc Kinh, Ai Weiwei - hiện đang sống ở London - nói rằng những người Trung Quốc sẽ cảm thấy rất thất vọng khi chứng kiến cảnh ông Cameron làm lơ trước vấn đề nhân quyền vì những lợi ích kinh tế. Vấn đề nhân quyền sẽ dần chìm vào im lặng và sẽ chỉ còn được nhắc đến bởi các nhà hoạt động xã hội và các chuyên gia. Nhưng ở đây có một vấn đề lớn hơn cần được chú ý đến.
Từ lâu, Anh Quốc tự xem mình là một đồng minh, một người bạn tốt của Hoa Kỳ trong suốt hơn một thế kỷ qua. Nhiều người đã cho rằng Anh Quốc đã làm quá tầm quan trọng của nó đối với Hoa Kỳ, mãi cho đến khi chính miệng Tổng thống Hoa Kỳ khẳng định vào tháng Năm, 2013 rằng Anh Quốc là một nhân vật rất đặc biệt, bởi vì cả hai quốc gia đều có chung những niềm tin và những giá trị qua các thời đại. Nhưng có vẻ như những điểm chung này đã không thể vượt qua sự thử nghiệm của thời gian. Năm vừa qua đã chứng kiến sự lung lay của mối quan hệ vốn tồn tại hàng chục thập kỷ này, khi các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cắt giảm năng lực quốc phòng của Vương quốc Anh. Sau đó, vào tháng Ba, những lo âu về mối quan hệ trở nên gay gắt hơn khi Anh Quốc đứng đầu danh sách những quốc gia phương Tây tham gia vào ngân hàng đầu tư hạ tầng châu Á do Trung Quốc lập ra, mặc cho Mỹ đã "nhẹ nhàng" cảnh báo.
Đến nay, chính quyền Mỹ tin rằng những nhà lãnh đạo của Anh đã đổi ý khi muốn có một mối quan hệ tốt đẹp đối với Trung Quốc. Việc kết thân với Trung Quốc cũng giống như Anh đang theo đuổi một canh bạc lớn, được ăn cả, ngã về không. Vì Trung Quốc được xem là một thế lực đang lớn dần lên, Anh chọn Trung Quốc đồng nghĩa với việc quay lưng chống lại Hoa Kỳ - quốc gia hiện nay vẫn là nơi giàu nhất và nhiều quyền lực nhất thế giới, nhưng cũng đang có dấu hiệu đi xuống (???).
Việc Anh chuyển hướng trong chính sách đối ngoại có thể sẽ gửi đi rất nhiều thông điệp. Nó sẽ nhấn mạnh vị trí đang ngày một yếu đi của Hoa Kỳ trên trường quốc tế; nó cũng là một lời cảnh báo đối với những quốc gia EU khác - những quốc gia sẽ chịu thiệt hại lớn nếu Anh Quốc chuyển sang làm ăn hoàn toàn với Trung Quốc. Đồng thời, sự chuyển hướng này cũng ngầm thừa nhận rằng tiếng nói của Anh trong các vấn đề về nhân quyền đã yếu đi; rằng Anh sẽ tự ràng buộc nó với Trung Quốc - một quốc gia có tốc độ tăng trưởng cao gấp ba lần so với của Anh, nhưng những vi phạm về nhân quyền cũng đang đạt đến mức "kỷ lục".
Có một khả năng khác ít được nhắc đến rằng Anh cũng có thể trở thành cầu nối giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Và có thể mối quan hệ gần gũi hơn sẽ giúp Trung Quốc có thêm động lực để cải thiện vấn đề nhân quyền của chính nó. Trong một buổi họp báo diễn ra vào hôm thứ Tư tuần trước, ông Tập đã nói với các phóng viên rằng:
"Luôn có chỗ cho sự cải thiện. Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Anh Quốc và các quốc gia khác để cải thiện vấn đề nhân quyền."
Liệu Tập Cận Bình có thật sự mong muốn điều này? Hay đó đơn giản chỉ là một cách để ông ta chống đỡ trước những câu hỏi từ các nhà báo của Anh - những loại câu hỏi mà ông ta không bao giờ phải đối mặt ở đất nước của mình. Chúng ta chỉ biết hy vọng rằng Anh Quốc sẽ không đạp đổ những giá trị mà Tổng thống Obama đã ca ngợi nhiều năm qua để đổi lấy những tiền bạc vật chất. Đó quả thật là một điều sỉ nhục đối với nước Anh.
Linh Lan (Theo Reuters)
