Ngày thứ tư 5 tháng 8 vừa qua, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Đặc trách Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, ông Tom Malinowski cùng bà Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ Rena Bitter đến vấn an và trao đổi với Đức Tăng Thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Đại lão Hoà thượng Thích Quảng Độ, về tình hình tôn giáo và nhân quyền. Chúng tôi đã làm cuộc phỏng vấn Đức Tăng Thống để hiểu rõ nội dung cuộc gặp gỡ này.
Đức Tăng Thống Thích Quảng Độ : Thưa Cô Ỷ Lan, đúng như cô nói, ngày mồng 5 tháng 8, ông Tom Malinowski,Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Đặc trách Dân chủ, Nhân quyền, và Lao động đã đến Thanh Minh Thiền Viện thăm tôi vào lúc 11 giờ. Tháp tùng ông Thứ trưởng còn có bà Rena Bitter, Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ, ông Rodney Hunter, Phụ tá đặc biệt của Thứ trưởng, và ông Charles R Sellers, Tham tán Chính trị toà Tổng Lãnh sự. Cuộc gặp gỡ rất thân mật và cởi mở trên một tiếng đồng hồ.
Ỷ Lan : Bạch Đức Tăng Thống Vì sao có cuộc viếng thăm này ? Đức Tăng Thống đã nói gì với Thứ trưởng Ngoại giao Hoa kỳ? Và Phái đoàn phản ứng ra sao ?
Thích Quảng Độ : Tôi trình bày một số vấn đề liên quan đến Việt Nam kể cả việc vi phạm tự do tôn giáo của nhà cầm quyền Cộng sản, vấn đề giao thương, phát triển và dân chủ hoá Việt Nam. Riêng bản thân tôi vẫn tiếp tục bị quản chế tại Thanh Minh Thiền Viện với sự kiểm soát thường trực của những mật vụ khá lộ liễu.
Tôi cũng nói rằng Hà Nội không nên sợ hãi việc chấp nhận đa nguyên chính trị. Đa nguyên là của báu, chứ không là sự hăm doạ. Tôi xác nhận rằng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không là kẻ thù của Việt Nam Cộng sản. Bởi vì chúng tôi yêu quê hương ViệtThích Quảng Độ
Lý do nhà cầm quyền Cộng sản đàn áp Giáo hội Phật giáo Việt nam Thống nhất là vì họ sợ không thể kiểm soát khối quần chúng Phật giáo. Thế nhưng chính sách này đã thất bại, bởi vì Phật giáo có lịch sử 2000 năm trên đất nước. Phật giáo đã thành một phần máu thịt với tâm lý, văn hoá và bản sắc của nhân dân. Phật giáo đã hiện hữu từ lâu trước chế độ Cộng sản, và Phật giáo còn tồn tại cả sau khi chế độ Cộng sản sụp đổ.
Tôi cũng nói rằng Hà Nội không nên sợ hãi việc chấp nhận đa nguyên chính trị. Đa nguyên là của báu, chứ không là sự hăm doạ. Tôi xác nhận rằng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không là kẻ thù của Việt Nam Cộng sản. Bởi vì chúng tôi yêu quê hương Việt. Nếu chúng tôi đòi hỏi tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, tự do hội họp và tự do lập hội, không phải vì chúng tôi là “thế lực xấu” phá hoại chính quyền, mà bởi vì chúng tôi mang niềm tin tưởng nhân quyền là dụng cụ để xây dựng một xã hội thịnh vượng và âu lo cho con người, căn cứ trên pháp quyền và sự tôn trọng lẫn nhau. Chúng tôi tin rằng ai cũng có quyền tham dự để định hướng số phận mình cũng như tương lai của xứ sở.
Năm nay là năm Đại hội lần thứ 10 của GHPGVN Thống nhất. Tôi đã chỉ thị cho Ban chỉ đạo Viện Hoá Đạo chuẩn bị cho ĐH hoàn mãn. Tuy nhiên tôi cũng nhấn mạnh là ĐH sẽ là đại hội tinh thần. Vì ĐĐTTT Thích Huyền Quang đã nói : “Ngày nào còn Cộng sản, ngày ấy chúng ta không thể nào tổ chức ĐH được !”. Và cũng đã nói rằng : Đạo Phật không thể thăng hoa nơi giang sơn nô lệ. Và Dân tộc không thể hạnh phúc nơi áp bức, đói nghèoThích Quảng Độ
....Năm nay là năm Đại hội lần thứ Mười của GHPGVN Thống nhất. Tôi đã chỉ thị cho Ban chỉ đạo Viện Hoá Đạo chuẩn bị cho Đại hội hoàn mãn. Tuy nhiên tôi cũng nhấn mạnh là Đại hội sẽ là đại hội tinh thần. Vì Đức Đệ Tứ Tăng Thống Thích Huyền Quang đã nói : “Ngày nào còn Cộng sản, ngày ấy chúng ta không thể nào tổ chức Đại hội được !”. Và cũng đã nói rằng : “Đạo Phật không thể thăng hoa nơi giang sơn nô lệ. Và Dân tộc không thể hạnh phúc nơi áp bức, đói nghèo”
Tôi chào đón sự thắt chặt mối bang giao Mỹ Việt, nhưng tôi mong mỏi Hoa kỳ tiếp tục xem nhân quyền như nền tảng của sự bang giao hai nước. Đây là sức mạnh đòn bẩy mà Hoa Kỳ giúp Việt Nam bước lên đường cải cách. Có rất nhiều quốc gia thường đãi bôi chuyện nhân quyền nhưng lại tránh né giải quyết thực tế để làm ăn với chế độ Cộng sản. Tôi thì tin cậy và tín nhiệm Hoa Kỳ không đi vào con đường ấy.
Nhân cuộc gặp gỡ, tôi đã trao cho Phái đoàn Hoa Kỳ tài liệu“The situation of the Unified Buddhist Church of Vietnam – Tình hình Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất”, và hai trang Nhận xét của tôi cùng lời đề xuất Hoa Kỳ giúp đỡ cho tiếng nói Dân chủ và Nhân quyền Việt Nam, cũng như quan tâm tới các tôn giáo tại Việt Nam, mà Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là một trong những sức mạnh chủ yếu của quần chúng có tín ngưỡng.
Một sự kiện vi phạm nhân quyền cụ thể, tôi đã gọi Cư sĩ Lê Công Cầu, Tổng Thư ký Viện Hoá Đạo, từ Huế vào Saigon phụ tá tôi trong việc tiếp đón Phái đoàn Hoa Kỳ. Thế nhưng Công an Huế đã bao vây, canh gác, ra lệnh cấm không cho Cư sĩ rời Huế trong hai ngày 4 và 5 tháng 8. Lấy lý do là “Chúng tôi không muốn ông gặp Phái đoàn Hoa Kỳ”. Cư sĩ Lê Công Cầu đã viết văn thư báo động sự cư xử bất hợp pháp này gửi ông Đại sứ Hoa Kỳ yêu cầu can thiệp.
Ỷ Lan : Xin Đức Tăng Thống cho thính giả Đài Á châu Tự do được biết sức khoẻ Đức Tăng Thống hiện nay như thế nào ? Đức Tăng Thống và Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất có dự tính gì cho việc hoạt động sắp tới ? Và Đức Tăng Thống có lời gì nhắn nhủ đến Phật giáo đồ và đồng bào các giới trong và ngoài nước ?
Thích Quảng Độ : Năm nay tôi đã 88 tuổi, và sống trong tình trạng quản chế. Tuy nhiên, tôi vẫn lãnh đạo Giáo hội.
Xin các Phật tử đừng có lo. Chỉ lo là Phật tử tín tâm không bền, bồ đề tâm không kiên cố, bị những tà thuyết ma mị lôi kéo, đánh mất bản chất của người con Phật.
Hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi, như lời Phật dạy.
Tuy nhiên tôi biết rất rõ là đa số Phật tử đã bị áp lực của chính quyền. Và đời sống kinh tế đe doạ miếng cơm manh áo, đe doạ tương lai của con em, mà đành thúc thủ trước thời cuộc. (5 chữ nghe không rõ).
Năm nay là năm Đại hội lần thứ Mười của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Tôi đã chỉ thị cho Ban chỉ đạo Viện Hoá Đạo chuẩn bị cho Đại hội hoàn mãn. Tuy nhiên tôi cũng nhấn mạnh là Đại hội sẽ là đại hội tinh thần. Vì Đức Đệ Tứ Tăng Thống Thích Huyền Quang đã nói : “Ngày nào còn Cộng sản, ngày ấy chúng ta không thể nào tổ chức Đại hội được !”. Và cũng đã nói rằng : “Đạo Phật không thể thăng hoa nơi giang sơn nô lệ. Và Dân tộc không thể hạnh phúc nơi áp bức, đói nghèo”
Kính mong tất cả đồng bào Phật tử hãy hy sinh thân mình và trông vào công cuộc Giải trừ Quốc nạn và Pháp nạn.
Ỷ Lan : Xin cám ơn Đức Tăng Thống Thích Quảng Độ.