Tờ The New York Times (NYT) ngày 8.11, sự kiện khu trục hạm hải quân Trung Quốc chỉ cách khu trục hạm Hải quân Mỹ ở Biển Đông chỉ 41 mét trong một cuộc đối đầu gay cấn ngày 30.9 là cột mốc leo thang mới khiến các quan chức quốc phòng Mỹ lo lắng rằng cuộc đối đầu trên Biển Đông đã bước vào một giai đoạn nguy hiểm mới. “Một vụ việc có thể làm hỏng cả hai chiến hạm, giết chết các thành viên trên tàu và đẩy hai cường quốc hạt nhân vào một cuộc khủng hoảng quốc tế”, một quan chức nói với tờ báo này.
Cuộc đối đầu trên thậm chí còn diễn ra trong bối cảnh không có một thỏa thuận về các quy tắc ứng xử cơ bản nhằm ngăn chặn xung đột leo thang như thời Chiến tranh Lạnh.
Chuyên gia Biển Đông Brendan Taylor thuộc Đại học Quốc gia Úc nói rằng “một trò chơi thách đố đã được diễn ra tại các điểm nóng châu Á.”. Ông này nói thêm, “vấn đề xung đột chỉ còn là thời gian, những sự kiện như vậy có thể leo thang thành một cuộc khủng hoảng tồi tệ hơn”.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nguỵ Phượng Hoà và người đồng cấp Mỹ James Mattis sẽ gặp nhau tại Washington vào ngày 9.11 nhằm cố gắng làm dịu những căng thẳng leo thang. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và bài phát biểu của Phó tổng thống Mỹ Mike Pence ngày 4.10 tại Viện Hudson tuyên bố rằng Mỹ sẽ có một đường lối khó khăn hơn với Trung Quốc khiến cho cả hai bên không có động cơ để xoa dịu căng thẳng ở Biển Đông
Tham mưu trưởng hải quân Mỹ John M. Richardson cảnh báo rằng sau vụ xung đột trực diện giữa các chiến hạm vào cuối tháng 9 nói trên, Mỹ và Trung Quốc “sẽ chạm mặt ngày càng nhiều hơn nữa trên các vùng biển quốc tế”.
Theo tờ South China Morning Post, các quan chức Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ cũng đã chỉ trích chiến hạm Lan Châu của Trung Quốc hành xử “không an toàn và không chuyên nghiệp” và khẳng định các tàu chiến Mỹ thực hiện quyền tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế ở Biển Đông. Thái độ vô pháp của chiến hạm Trung Quốc khiến Mỹ buộc phải thay đổi hành trình khu trục hạm USS Decatur để tránh va chạm. Còn phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm thì ngang ngược cáo buộc các tàu Mỹ đã xâm nhập trái phép vào vùng biển gần thực thể ở Biển Đông trong khi trên thực tế thì Bắc Kinh đã chiếm đóng phi pháp các hòn đảo này của Việt Nam.
Nhiều chuyên gia cũng lo ngại rằng Biển Đông sẽ xảy ra xung đột nóng trong thời gian tới. Đặc biệt, giới phân tích cho rằng, Tổng thống Donald Trump có thể gia tăng các hành động đối đầu với Trung Quốc ở Biển Đông như là cách xua tan sức ép từ trong nước. Nhưng ở phía khác, không ít chuyên gia cũng cho rằng cuộc đối đầu Mỹ-Trung trên Biển Đông là cục diện khó tránh khỏi.
